घरातील सर्वांनी सकाळी लवकर उठावे.

घरातील वाहने, तुमचे उद्योगाचे सामान जसे की दुकानाचे काउंटर, जर तुमचे वर्कशॉप असेल तर त्यातले मशीन हे सगळे स्वछ करून त्यांची हळदी कुंकू व फुले वाहून पूजा करावी.

घरातील शस्त्रांची पूजा करावी. दसऱ्याला सरस्वती पूजनाचे महत्व असते, तेही करावे.

याबरोबरच मोठया व्यक्ती लहानांना आपट्याची पाने देऊन त्यांना आशीर्वाद द्यावा. दसऱ्याला आपट्याच्या पानांना सोने म्हणतात.

दसऱ्याच्या सर्वांना शुभेच्छा बघा.

हिंदूंचा एक प्रमुख दसरा (विजयादशमी) किंवा सर्व अनन्यसाधारण महत्त्व लक्षात ठेवणे हे सत्य, सामाजिक, आणि ऐतिहासिक महत्त्व किंवा लेख आहे.

टीप: सध्या कोरायनाची निर्मिती संकट संकट सण साजरे करायचे आहे.

श्रीराम

श्रीराम

१. तिथी

'आश्विन शुद्ध दशमी

२. व्युत्पत्ती आणि अर्थ

दसरा शब्दाची एक व्युत्पत्ती दशहरा अशी आहे. दश म्हणजे आवाज आणि हरियाणा आहेत. सर्वप्रथम नऊ दिवस नवरात्रात भारित असतात. नियंत्रणात असतात, आजही दाही दिशानिर्देश असतात, गणपती नियंत्रण येते.

३. समानार्थी शब्द

अ. विजयालय किंवा दिवसा दशहरा, दसरा आणि विजयादशमी अशा नावे आहेत.

आ. दुर्गानवरात्र संपवण्याचा दिवस; जसे की 'नवरात्री समाप्तीचा दिवस' मानस. '

४. इतिहास

अ. 'रामाचा पूर्वज रघु या अयोध्याधिशाने विश्वजित यज्ञ केला. त्याने सर्व संपत्तीचे दान केले. त्यानंतर तो एक पर्णकुटीत राहिला. कुत्सस आला. त्याला गुरुदक्षिणा म्हणून १४ कोटी सुवर्णमुद्रा हवी आहे. रघु कुबेरावर हल्ला करण्याचा सिद्ध सिद्ध. कुबेराने आपटा आणि शमी या वृक्षाची सुवर्ण वर्षा केली. कौत्सनेने १४ कोटी सुवर्णमुद्रा घेतली. बाकीचे सुवर्ण प्रजाजनायी नेले. '

(कौत्साने आवश्यक तेवढ्याच सुवर्णमुद्रा घेतली आणि रघुने कौशला पाहिजे सर्व सुवर्णमुद्रा वाटून टाकली आहे. हिंदु संस्कृती आहे!

आ. 'प्रभु श्रीराम याने रावणावर विजय मिळवून त्याचा वध केला, तोही याच दिवशी. या अभूतपूर्व विजयार्थ किंवा दिवसाला 'विजयादशमी' असे नाव आहे.

इ. पांडवाइज अज्ञातवास संपुष्टात येत आहे.

ई. दसऱ्‍या सर्व इष्टमित्रांना तुमची 'सोने' म्हणून वाटण्याची प्रथा आहे. या प्रथेलाही ऐतिहासिक महत्त्व आहे. मराठे वीर मोहिमेवर काल शत्रूचा प्रदेश लुटून सोन्यानायना सारखा संपत्ती आणतो. असे हे विजयी वीर किंवा शिलेदार मोहिमे परत आले की, त्यांची पत्नी किंवा बहीण त्यांना ओवाळतील. मग ते परमुलख्‍या लुटून आणतात त्या संपत्‍तिला नादाला नग. गुरुवारी आण्विक लूट देवापुरी ठेवीत. नंतर देवाला आणि वडवडिलांनी नमस्कार करून आशीर्वाद घेतला असत. या प्रसंगाची स्मृती वर्तमानात तुमच्या मुलाच्या दृष्टीने शिल्लक उरली आहे.

उ. हा सण एक कृषक लोकोत्सव असाच होत होता. आजचा दिवस पार पडण्याची शक्यता आहे. नवरात्रात घटित होणारे दिवस कित्येक ठिकाणी शेताला लोंब्याकडून प्रवेश केला जातो. ही प्रथही किंवा सक्रियाशील स्वरूप व्यक्त करते. तसेच तो एक वर्ष स्वरूपाचा सणही निर्णय.

५. महत्त्व

हा सण सादेतीन मुहूर्तांपैकी एक आहे.

. सणाची मागणी करण्याची मागणी

दिवशी सी मो मो मो मो मो मो

अ. सीमोल्लंघन

अपराधहंकाली जिथे शमीचा किंवा आपट्याचा वृक्ष असेल, युद्ध होईल.

आ. शमीपूजन

होम श्लोक शमीची प्रार्थना करतात .

शमी शमयते पापं शमी लोहितकण्टका।

धारिण्यर्जुनबाणानां रामस्य प्रियवादिनी ।।

करिष्यमानयात्रा यथाकाल सुखं मया।

तत्र निर्विघ्नकर्ती त्वं भव श्रीरामपूजिते ।।

अर्थ: शमी पाप शम प्रयत्न (नष्ट करते). शमीचे काटे तांबूस असतात. शमी रामाला प्रिय आहे हे शमी, रामाने तुझी पूजा केली आहे. मी यथाकाल विजययात्रेला जाणार आहे. ही यात्रा तू मला निर्विघ्न आणि सुखकारक कर.

इ. आपट पूजन

आपत्तीची पूजा करण्याची विनंती केली जाते -

अश्मन्तक महावृक्ष महादोषनिवारण।

इष्टानां दर्शनं देही कुरु शत्रुविनाशनम् ।।

अर्थ: हे अश्मंतक महावृक्षा, तू महादोषांचे निवारण करणारा आहेस. तू मला मित्रांचे दर्शन घडवशील आणि पुरुष शत्रूचा नाश कर. नंतर त्या वृक्षाला मुळाशी तनुदूळ, सुपारी आणि सुवर्णना (पर्यायी तांबे नाणे) ठेवणे. मग वृक्षाला प्रदक्षिणा त्याची बुद्धीची थोडी माती आणि त्या वृक्षाची बाहेर पडते.

आपट पान

आपट पान

१ १. तुमची गोष्ट सोने म्हणून स्वीकारा

शमीची नाही; पण आपट्याची सोने सोने म्हणून देवाला वाहते आणि इष्टमित्रांना मदत करते. सोने हे लहान मुलांचे मोठे अध्याय असतात, असा संकेत असतो.

ई. अपराधिपूजन

ज्या ठिकाणी शमीची पूजा होते, त्याच ठिकाणी भूमीवर अष्टदल, अपराधीची मूर्ती ठेवली जाते आणि तिची पूजा केली जाते.

हारेण तु विचित्रेण भास्वतंकमेखाला।

अपराजिता भद्ररता करोतु विजय मम ।।

अर्थ: गिल्ला चित्रकार हार घालणे, जिज कटी चाका ही सुवर्णमेखला आहे, अशी आणि (भक्तांचे) कल्याण आहे कामी तत्पर अशी अपराधीदेवी मला देवो. काही ठिकाणी अपराधीची पूजा सीमोल्लंघनाला निघतात.

उ. शस्त्रे आणि उपदेश पूजन

शस्त्रे आणि उपदेश पूजन

शस्त्रे आणि उपदेश पूजन

या दिवशी राजे, सामंत आणि सरदार हे वीर आपापली उपशेष आणि पूजन करतात. त्याच वेळी आणि कारागीर हे आपापली आऊटे आणि हत्याची पूजा करतात. (काही लोक हे शस्त्रपूजा नवमी आहेत). विद्यार्थी त्यांचे पूजन करतात. या पूजेचा उद्देश हा आहे, त्या गोष्टी ईश्वराच्या रूपात पाहणे, ईशवराशी एकरूपता साधण्याचा प्रयत्न करणे.

उ १. राजविधान

दसरा हा विजयाचा सण रात्री किंवा राजेलो विशेष विशेष सांगितले आहे.

. लौकिक प्रथा

काही घराण्यांतील नवरात्रींचे विसर्जन नवमीच्या दिवशी, तर काहींचे दशमीच्या दिवशी करतात.’