अध्यात्म

थोडक्यात जीवनात गुरूशिवाय तरणोपाय नाही. म्हणूनच जन्म देणारी आई असो अथवा आध्यात्मिक मार्गदर्शन करणारे सदगुरू असोत खरा गुरू मिळणं ही भाग्याची गोष्ट आहे. ज्याच्या जीवनात खरा गुरू अथवा सदगुरू आहे त्याचे जीवन यशस्वी झाल्याशिवाय राहणार नाही. मात्र शिष्याला गुरूप्रती कृतज्ञता आणि श्रद्धा असणे गरजेचे आहे. यासाठीच गुरूपौर्णिमेचे महत्त्व प्रत्येकाला माहीत असणे आवश्यक आहे.

जसे कृता-त्रेतायुगात श्री दत्तात्रेय आणि द्वापारयुगामध्ये श्रीकृष्ण हे परमेश्वर अवतार झाले तसे कलियुगात श्री चक्रधर स्वामी हे बाराव्या शतकातील परमेश्वर अवतार आहेत आणि महानुभाव पंथाचे संस्थापक होते. ते महानुभाव पंथाच्या तत्वज्ञानानुसार ईश्वराच्या पंचावतारांपैकी पाचवा अवतार आहेत. लीळाचरित्र या मराठीतील पहिल्या चरित्रग्रंथाचे ते नायक म्हणून मराठी इतिहासात त्यांना महत्त्वाचे स्थान आहे. वैदिक परंपरेला नाकारून स्त्री-शूद्रांसह सर्वांना मोक्षाचा समान अधिकार देणारे सर्वज्ञ श्री चक्रधर स्वामी हे महाराष्ट्रातील पहिले ज्ञात समाज सुधारक होत.

भगवान सर्वज्ञ श्री चक्रधरस्वामींच्या भक्तीच्या प्रेरणेतून जे साहित्य त्यांच्या भक्त व अनुयायांकडून निर्माण झाले त्यामुळे मराठी साहित्यपरंपरेची खऱ्या अर्थाने सुरुवात झाली आहे..

प्रारंभिक जीवन 

भगवान सर्वज्ञ श्री चक्रधर स्वामी यांच्या प्रारंभिक जीवनासंबंधी माहिती लीळाचरित्राच्या एकांक या भागात मिळते. बाराव्या शतकाच्या पूर्वार्धात गुजराथमधील भडोच येथे शके ११४२ विक्रम संवत्सर भाद्रपद महिन्याच्या शुक्लपक्षाच्या रविवारी सर्वज्ञ श्रीचक्रधर स्वामी यांचा अवतार झाला. त्यांचे वडील विशाळदेव हे भडोचचा राजा मल्लदेव याचे प्रधान होते. त्यांच्या आईचे नाव म्हाळईसा होते. सर्वज्ञ श्री चक्रधरांचे जन्म नाव हरपाळदेव असे होते.

तारुण्यात आल्यावर हरपाळदेव यांचा विवाह कमळाईसा यांच्याबरोबर झाला. याच काळात त्यांनी युद्धांतही पराक्रम गाजवला.[१] पुढे हरपाळदेवांना आजारी लोकांची सेवा करायचा छंद लागला. बरेचदा ते राजवाडा सोडून आजारी लोकांबरोबर वेळ घालवू लागले. पुढे त्यांची प्रकृती अचानक खालवली व त्यांचा मृत्यू झाला. परंतु स्मशानात सरणावर ठेवल्यावर हरपाळदेव जिवंत असल्याचे आढळून आले. महानुभावीयांच्या श्रद्धेनुसार यावेळी श्रीकृष्णाने त्यांच्या शरीरात प्रवेश करून अवतार धारण केला. पंचावतारातील तिसरा अवतार श्री चांगदेव यांचा त्याच सुमारास मृत्यू झाला होता. काही मतांनुसार त्यांच्या आत्म्याने हरपाळदेवांच्या शरीरात प्रवेश केला. हरपाळदेवांच्या शरीरात प्रविष्ट होणारा आत्मा स्वतंत्र ईश्वरी आत्मा होता.[२] ही अवतारधारणाची घटना शके ११४२ विक्रम संवत्सर भाद्रपद महिन्याच्या शुक्लपक्षाच्या रविवारी घडली.[२]

या घटनेनंतर चक्रधरांचे आयुष्य पूर्वीप्रमाणेच सुरू झाले. कालौघात त्यांना एक पुत्रही झाला. त्यांचे आजारी लोकांना सेवा देणे मात्र तसेच सुरू राहिले. एक दिवस काही रुग्णांना फारच खर्च लागल्यामुळे त्यांना उसने घ्यावे लागले. त्यांनी देणेकऱ्यांचे पैसे जोपर्यंत देणार नाही तोपर्यंत अन्नप्राशन करणार नाही अशी शपथ घेतली. त्यांच्या पत्‍नीने त्यांना या कारणासाठी दागिने देण्यास नकार दिला. शेवटी त्यांच्या वडिलांनी त्यांच्या नकळत देणेकऱ्याचे पैसे परत केले.[३] या घटनेमुळे हरपाळदेव यांना औदासीन्याने ग्रासले. लौकिक प्रपंचातून त्यांचे मन उडाले. त्यांनी राजविलासी भोग, संसार-सुख यांचा त्याग करून लोकसेवा करण्याचा निर्णय घेतला.

गृहत्याग करण्यासाठी हरपाळदेवांनी रामाच्या दर्शनास रामटेक येथे जावयाचे आहे अशी सबब घरी सांगितली. त्यावेळी महाराष्ट्रातील यादव व भडोचचे राज्य यांच्यात कलह सुरू होता. त्यामुळे त्यांच्या वडिलांनी या कल्पनेस विरोध केला. परंतु शेवटी हरपाळदेवांनी वडिलांचे मन वळविले व त्यांच्या वडिलांनी त्यांना संरक्षणासाठी घोडेस्वार व सेवक यांच्यासह जाण्यास अनुमती दिली. त्यांना आपल्यासोबतचा लवाजमा नको होता. त्यांना सर्वत्याग करावयाचा होता. त्यामुळे त्यांनी एकेका मुक्कामावरून आपले क्षेमकुशल कळवण्यासाठी एकेक सैनिक परत पाठवणे सुरू केले. शेवटी अमरावती जिल्ह्यातील देऊळवाडा येथे काजळेश्वराच्या मंदिरात मुक्कामास असतांना त्यांचे सैनिक निद्राधीन झाल्याचे पाहून आपली राजवस्त्रे तिथेच काढून ठेवून दोन वस्त्रांनिशी ते तिथून निघून गेले.[४]

सर्वस्वाचा त्याग करून भ्रमण करत असतांना हरपाळदेव ऋद्धिपूर येथे आले. तिथे त्यांना विरक्त अवस्थेतील श्री गोविंदप्रभू दिसले. गोविंदप्रभूंपासून हरपाळदेव यांना शक्ती प्राप्त झाल्या.[४] याचवेळी गोविंदप्रभूंनी त्यांना चक्रधर हे नाव दिले.

'लिंग' ह्या शब्दाचा मूळ संस्कृत अर्थ 'चिन्ह' किंवा 'संकेत' किंवा 'प्रतीक' होय. पुरुषाच्या जननेंद्रियासाठी ह्या शब्दाचा वापर नंतरचा आहे.

शिव महापुराणात लिंगोद्भवाची, म्हणजेच शिवलिंगाच्या उत्पत्तीची आख्यायिका आहे ती अशी:

एकदा ब्रह्मदेव आणि विष्णूदेव ह्यांच्यात आपापले थोरपण सिद्ध करण्यासाठी वाद झाला. काही केल्या वाद शांत होत नसल्याचे पाहून सर्व देवतांनी मिळून महादेवाकडे प्रार्थना केली. तेव्हा महादेव एका प्रचंड मोठ्या अग्निस्तंभरूपात (ज्वाळेच्या रूपात) दोघांसमोर प्रगट झाले. जो ह्या ज्वाळेचे शीर्ष किंवा मूळ शोधेल तोच थोर असे दोन्ही देवांनी परस्पर ठरवले. ब्रह्मदेवाने त्वरित हंसरूप होऊन आकाशाकडे झेप घेतली तर विष्णूदेवाने वराहरूप होऊन पाताळात. बराच काळ लोटला पण दोघांनाही यश नाही आले. शेवटी विष्णूदेवाने पराभव स्वीकारला, पण ब्रह्मदेवाने खोटे बोलून मला शीर्ष सापडले आहे असे सांगितले. तेव्हा महादेवाने ब्रह्मदेवास पृथ्वीवर कोठेही न पुजले जाण्याचा शाप दिला.

ह्याच संकल्पनेतून ज्योतिर्लिंग हा शब्द आला. आणि महादेवाची पिंड म्हणजे त्याच प्रचंड, आदि-अंतविरहित परमेश्वराचे प्रतीक होय.

लिंगोद्भवाचे शिल्प, १०वे शतक (ऐरावतेश्वर देवालय, धारासुरम, तामिळनाडू)

छायाचित्र : Lingodbhava Shiva | Cultural Samvaad

छायाचित्र : Pinterest

***

धन्यवाद

…दगडुशेठ हलवाई पुणे शहरात आहे.

नवसाला पावणारा गणपती…पुण्यातील मानाच्या गणपतींच्या बरोबरीने स्थान असणारा…आणि ज्याची किर्ती संपूर्ण जगात पोहोचली आहे असा श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपतीची स्थापना कशी झाली? ती कोणी आणि कोणत्या उद्देशाने केली हे जाणून घेणे अतिशय रंजक आहे. नवसाला पावणारा आणि मनोकामना पूर्ण करणारा गणपती म्हणून त्याची ख्याती आहे. श्रीमंत असला तरीही तितकाच दानशूर म्हणूनही हा गणपती ओळखला जातो. अनेक सामाजिक संस्था आणि लोकांच्या मदतीसाठी खंबीरपणे उभे राहणारे मंडळ म्हणून दगडूशेठ हलवाई गणपती ट्रस्ट ओळखले जाते. एका हलवायाने शहराच्या मध्यवर्ती भागात स्थापन केलेल्या या गणेशाचे रुप कसे बदलत गेले आणि त्याला कसे महत्त्व प्राप्त होत गेले याविषयी…

श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई हे पूर्वीच्या काळातील एक सुप्रसिद्ध मिठाईचे व्यापारी होते. पुण्यातील बुधवार पेठेतील दत्त मंदिर म्हणजेच त्यांची राहायची इमारत होती. त्याकाळी पुण्यामध्ये आलेल्या प्लेगच्या साथीमध्ये श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई यांच्या मुलाचा मृत्यू झाला. या घटमुळे ते स्वतः व त्यांच्या पत्नी लक्ष्मीबाई हे दोघेही खचून गेले. त्यावेळी त्यांचे गुरू माधवनाथ महाराजांनी दगडूशेठ यांना आधार देत दत्ताची आणि गणपतीची मूर्ती तयार करुन त्याची पूजा करा असे सांगितले. भविष्यात जसे आपले अपत्य आपल्या मातापित्यांचे नाव उज्‍ज्वल करते त्याप्रमाणे ही दोन दैवते तुमचे नाव उज्‍ज्वल करतील असेही ते म्हणाले होते.

महाराजांनी सांगितल्याप्रमाणे शेटजींनी दत्ताची एक संगमरवरी मूर्ती व गणपतीची मातीची मुर्ती बनवून घेतली. या गणपतीच्या मूर्तीची प्राणप्रतिष्ठा लोकमान्य टिळकांच्या हस्ते झाली होती आणि त्यावेळी परिसरातील श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई, बाबुराव गोडसे, भाऊसाहेब रंगारी, श्री. मोरप्पाशेठ गाडवे उर्फ काका हलवाई, नारायणराव बाजेवाले उर्फ जाधव, नारायणराव भुजबळ, सरदार परांजपे यांसारख्या अनेक नामवंत मंडळींची हजेरी होती. गणपतीची ही पहिली मूर्ती शुक्रवार पेठेतील अकरा मारूती मंदिरात आजही आहे.

१८९४ मध्ये लोकमान्य टिळकांनी सार्वजनिक गणेशोत्सवाची सुरूवात केली. तर १८९६ साली श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपतीची दुसरी मूर्ती तयार करण्यात आली व तिचा उत्सव होऊ लागला. दगडूशेठ हलवाई यांनी सुरु केलेली गणेशोत्सवाची परंपरा परिसरातील नागरिकांनी व तत्कालीन कार्यकर्त्यांनी पुढे सुरू ठेवली. सुवर्णयुग तरुण मंडळाने पुढे दगडूशेठच्या गणपतीची जबाबदारी घेतली. १८९६ मध्ये बनवलेल्या मुर्तीची अवस्था थोडी जीर्ण झाली होती. मग नवीन मूर्ती बनवायची ठरवून १९६७ मध्ये दगडूशेठ हलवाई गणपतीच्या अमृत महोत्सवानिमित्त गणपतीची नवीन मुर्तीं बनविण्याचा संकल्प केला.

त्यानंतर १९६८ मध्ये सुवर्णयुग मंडळाच्या कार्यकर्त्यांनी कर्नाटकचे प्रसिद्ध शिल्पकार शिल्पी यांच्याकडून लहान मातीची मूर्ती नमुना म्हणून करून घेतली. मग ही मूर्ती आधीच्या मूर्तीसारखी असल्याची खात्री पटल्यानंतर मोठया मूर्तींचे काम करण्यात आले. पूर्ण मूर्ती तयार झाल्यानंतर शिल्पी यांनी ग्रहण संपेपर्यंत देवाची आराधना केली,. गणेश यंत्राची पूजा केली व त्यानंतर ज्या ठिकाणी मातीची मूर्ती तयार केली होती, त्याच ठिकाणी येऊन विधिवत धार्मिक गणेश याग केला. त्यानंतर ते सिद्ध श्रीयंत्र मंगलमूर्तीच्या पोटामध्ये ठेवले गेले. त्याकाळी ही मूर्ती बनविण्याचा खर्च आलेला ११२५ रुपये. आजही या मूर्तीच्या सुबकतेला आणि तिच्यातील देवत्वाला मोठ्या प्रमाणात मानले जाते. मागील वर्षी मंडळाने १२५ वर्ष पूर्ण केली आहेत. त्यानिमित्त विविध कार्यक्रमांचे आयोजनही करण्यात आले होते.

 

 

 

 

मीराबाईचा जन्म राजस्थानच्या पाली जिल्ह्यातील कुडकी येथे राजपूत राजघराण्यात झाला. मीरा यांनी तिचे बालपण राजस्थानच्या मेर्टा येथे घालवले. भक्तमळमध्ये तिचा उल्लेख आढळतो आणि पुष्टी करतो की ती साधारणपणे 1600 साली भक्ती चळवळीच्या संस्कृतीत प्रसिद्ध होती.

मीराबाईंबद्दल बहुतेक आख्यायिकांमध्ये सामाजिक आणि कौटुंबिक अधिवेशनांबद्दल तिची निर्भिड दुर्लक्ष, कृष्णाप्रती तिची भक्ती, कृष्णाला तिचा नवरा मानण्याविषयी आणि तिच्या सासुरांनी तिच्या धार्मिक भक्तीसाठी छळ केल्याचा उल्लेख केला आहे. ती असंख्य लोककथा आणि हॅगोग्राफिक आख्यायिकेचा विषय राहिली आहे, जे तपशीलांमध्ये विसंगत किंवा व्यापक भिन्न आहेत.

कृष्णाच्या उत्कट कौतुकाची लाखो भक्तीगीते मीराबाईंना भारतीय परंपरेनुसार मानली जातात, परंतु केवळ काही शंभर लोक विद्वानांनी हे प्रामाणिक असल्याचे मानले जाते, आणि पुरातन लेखी नोंदी असे सूचित करतात की दोन स्तोत्र वगळता बहुतेक केवळ खाली लिहिलेले होते 18 वे शतक. मीराला मानलेल्या बर्‍याच कविता नंतर मीराची प्रशंसा करणारे इतरांनीही केली होती. ही स्तोत्रे सामान्यत: भजन म्हणून ओळखली जातात आणि संपूर्ण भारतभर लोकप्रिय आहेत.

चित्तोडगड किल्ल्यासारखी हिंदू मंदिरे मीराबाईंच्या स्मृतीस समर्पित आहेत. आधुनिक काळातील मीराबाईंच्या आयुष्याविषयी, प्रतिस्पर्धात्मक सत्यतेचे प्रख्यात चित्रपट, कॉमिक स्ट्रिप्स आणि इतर लोकप्रिय साहित्य यांचा विषय होता.

 

संत मीराबाई जीवन परिचय (

नाव मीराबाई

जन्म तारीख 1498 एडी, गाव कुडकी, जिल्हा पाली, जोधपूर, राजस्थान

वडिलांचे नाव रतन सिंह

आईचे नाव वीरकुमारी

नवऱ्याचे नाव महाराणा कुमार भोजराज

मृत्यू. द्वारका मध्ये 1557 मध्ये

संत मीराबाई सुरुवातीचे जीवन

मीराबाईंच्या जीवनाशी संबंधित कोणतीही विश्वसनीय ऐतिहासिक कागदपत्रे नाहीत. मीराबाईंच्या जीवनाविषयी साहित्य आणि इतर स्त्रोतांकडून अभ्यासकांनी प्रकाश टाकण्याचा प्रयत्न केला आहे. या कागदपत्रांनुसार मीराचा जन्म राजस्थानमधील मेर्टा येथे 1498 मध्ये एका राजघराण्यात झाला.

त्याचे वडील रतनसिंग राठोड हे छोट्या राजपूत राज्याचे राज्य होते. ती तिच्या आई-वडिलांची एकुलती एक मुलगी होती आणि लहान वयातच आईचे निधन झाले. त्यांना संगीत, धर्म, राजकारण आणि प्रशासन असे विषय शिकवले जात होते.

 

मीरा तिच्या आजोबांच्या देखरेखीखाली वाढली होती, जी भगवान विष्णूची गंभीर उपासना करणारे आणि योद्धा तसेच एक भक्त मनाची होती आणि संत-संतांच्या भेटी येथे राहत असत. (Sant mirabai information in Marathi) अशा प्रकारे मीरा लहानपणापासूनच संत ऋषी आणि धार्मिक लोकांच्या संपर्कात येत राहिली.

संत मीराबाई यांचे लग्न (

1516 मध्ये मीराचे लग्न राणा सांगाचा मुलगा आणि मेवाडचा राजपुत्र भोजराजशी झाले होते. तिचा नवरा भोज राज 1518 मध्ये दिल्ली सल्तनतच्या राज्यकर्त्यांशी झालेल्या चकमकीत जखमी झाला आणि यामुळे 1521 मध्ये त्याचा मृत्यू झाला. पतीच्या मृत्यूच्या काही वर्षांतच तिचे वडील आणि सासरेही युद्धात मारले गेले. मोगल साम्राज्याचे संस्थापक बाबर यांच्यासमवेत.

असे म्हटले जाते की त्या काळाच्या प्रचलित प्रथेनुसार तिच्या पतीच्या निधनानंतर मीराला तिच्या पतीबरोबर सती करण्याचा प्रयत्न केला गेला होता, परंतु ती त्यासाठी तयार नव्हती आणि हळूहळू ती जगातून अलिप्त झाली आणि ती बनली एक संत तिने कीर्तन करण्यासाठी आपला वेळ घालविला.

संत मीराबाई कृष्णभक्ती 

 

पतीच्या निधनानंतर तिची भक्ती दिवसेंदिवस वाढत गेली. मीरा बहुतेक वेळेस मंदिरांमध्ये गेली आणि कृष्णामूर्तींसमोर कृष्णामूर्तींसमोर नाचली. कृष्णाबद्दल मीराबाईंची भक्ती आणि या प्रकारे नृत्य करणे आणि गाणे तिच्या नवऱ्याच्या कुटुंबीयांना आवडले नाही, यामुळे विषबाधा करून तिला ठार मारण्याचे अनेक प्रयत्न केले गेले.

असे मानले जाते की 1533 च्या सुमारास मीराला ‘राव बिरामदेव’ द्वारे मेर्टा म्हटले गेले होते आणि पुढच्या वर्षी मीराने चित्तोरचा त्याग केल्यावर, 1534 मध्ये गुजरातच्या बहादूर शाहने चित्तोर ताब्यात घेतला. या युद्धात चित्तोडचा शासक विक्रमादित्य ठार झाला आणि शेकडो महिलांनी जौहरला पाप केले.

 

यानंतर 1538 मध्ये जोधपूरचा राजा राव मालदेव याने मेर्टा ताब्यात घेतला, त्यानंतर बिरामदेव पळून गेला आणि अजमेरमध्ये शरण गेला आणि मीराबाई ब्रजच्या तीर्थस्थळावर निघाल्या. 1539 मध्ये मीराबाईंनी वृंदावनमध्ये रूप गोस्वामी यांची भेट घेतली. काही वर्षे वृंदावनमध्ये राहिल्यानंतर, मीराबाई 1546 च्या सुमारास द्वारका येथे आल्या.

तत्कालीन समाजात मीराबाई बंडखोर मानल्या जात होत्या कारण तिचे धार्मिक कार्य राजकन्या आणि विधवा यांच्यासाठी प्रस्थापित प्रथा नियमांचे पालन करीत नव्हते. (  तिने आपला बहुतेक वेळ कृष्णाच्या मंदिरात आणि sषी-यात्रेकरूंना भेटायला आणि भक्ती पोस्ट तयार करण्यात घालवला.

संत मीराबाई यांचे मृत्यू

असे मानले जाते की वृंदावनमध्ये बराच काळ राहिल्यानंतर मीरा द्वारका गेली जेथे 1560 मध्ये ती भगवान श्रीकृष्णाच्या मूर्तीमध्ये लीन झाली.

मीराबाईचे काय झाले?

ही स्तोत्रे सामान्यतः भजन म्हणून ओळखली जातात आणि संपूर्ण भारतात लोकप्रिय आहेत. चितोडगड किल्ल्यासारखी हिंदू मंदिरे मीराबाईच्या स्मृतीला समर्पित आहेत.

मीराबाई जिवंत आहे का?

मृत

मीराबाईची कथा काय आहे?

मीराचा जन्म 16 व्या शतकाच्या प्रारंभी राजस्थानातील मेर्टा येथील चौकारी गावात झाला. तिचे वडील रतन सिंह हे जोधपूरचे संस्थापक राव राठोड यांचे वंशज होते. मीराबाई अवघ्या तीन वर्षांची असताना, एक भटकणारा साधू तिच्या कुटुंबाच्या घरी आला आणि तिच्या वडिलांना श्रीकृष्णाची बाहुली दिली.

मीराबाईचे वडील कोण आहेत?

रतन सिंग

संत मीराबाई श्लोकांनी काय संदेश दिला?

मीराबाई कृष्णाची भक्त होती. ती लहानपणापासूनच कृष्ण हा तिचा नवरा आहे असे मानत असे. तिच्या खऱ्या पतीने तिला ठार मारण्याचा प्रयत्न केला पण प्रत्येक वेळी ती कृष्णाने वाचवली. आम्हाला हा संदेश मिळतो की आपल्याकडे देवाबद्दल शुद्ध प्रेम आणि भक्ती असली पाहिजे आणि कोणीही आपले नुकसान करू शकत नाही.

मीराबाई का प्रसिद्ध आहे?

मीराबाई या तिच्या कविता आणि भजनांच्या अतुलनीय सौंदर्यासाठी परिचित होत्या आणि तिने तिचा प्रिय देव कृष्णाच्या भक्तीत गायली आणि गायली. 1500 मध्ये राजस्थानमध्ये जन्मलेल्या, तिचा विवाह तिच्या इच्छेविरूद्ध उदयपूर या कल्पित शहराजवळ असलेल्या चित्तूरच्या राजकुमारशी झाला होता.

मीराबाईचे लग्न कधी झाले?

मीराबाईंचा विवाह 1516 मध्ये मेवाडच्या राजकुमार भोज राजशी झाला होता. तिचे पती 1521 मध्ये मरण पावले, बहुधा युद्धाच्या जखमांमुळे, आणि त्यानंतर ती सिंहासनावर चढल्यावर तिच्या मेहुण्याच्या हातून आणि तिच्या उत्तराधिकारी विक्रम सिंह यांच्याकडून खूप छळ आणि कारस्थानांना बळी पडली.

तिच्या मागील जन्मात मीराबाई कोण होती?

असे म्हटले जाते की मीराबाई मागील जन्मात भगवान श्रीकृष्णाची अनुयायी होती. त्यावेळी तिचे नाव ललिता असल्याचे सांगितले जाते. कलयुगात मीराबाई म्हणून तिचा पुन्हा जन्म झाला. असे म्हटले जाते की तिला भगवान श्रीकृष्णाबरोबर तिच्या मागील आयुष्यात जन्म आणि मृत्यूच्या चक्रातून मोक्ष मिळाला नाही म्हणून ती पुन्हा मीराबाई म्हणून जन्माला आली.

मीराबाईंनी तिच्या काळातील चालीरीती आणि परंपरांचा अवमान कसा केला?

म्हणून तिने ऐहिक उपकारांचा त्याग केला आणि श्रीकृष्णाच्या भक्तीत हरवली. तिने संतांप्रती आदरातिथ्य दाखवले आणि पायात पाय घालून तिने कृष्णाच्या मूर्तीपुढे नृत्य करायला सुरुवात केली. तिच्या सासरच्या लोकांनी तिच्या उपक्रमांना कुटुंबाच्या प्रतिष्ठेच्या विरुद्ध घेतले.