ब्रिटिश काळात भारतातील अंतर्गत व्यापाराचा आढावा घेण्यासाठी खालील मुद्दे विचारात घ्यावे लागतील:

1. ब्रिटिश धोरणे आणि परिणाम:

   ब्रिटिशांनी अवलंबलेल्या व्यापार धोरणांचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर आणि अंतर्गत व्यापारावर काय परिणाम झाला.

   • उदा. मुक्त व्यापार धोरण (Free trade policy).
   • रेल्वे आणि इतर वाहतूक सुधारणांचा प्रभाव.
2. उत्पादन आणि व्यापार रचना:

   विविध वस्तूंचे उत्पादन आणि त्यांची अंतर्गत बाजारपेठेत विक्री.

   • कृषी उत्पादने, वस्त्रोद्योग, आणि इतर वस्तू.
   • कोणत्या प्रदेशात कोणत्या वस्तूंचे उत्पादन जास्त होते आणि त्यांची मागणी कोणत्या भागात होती.
3. वाहतूक आणि संपर्क:

   अंतर्गत व्यापारात वाहतूक आणि संपर्क साधनांची भूमिका.

   • रेल्वे, रस्ते, आणि जलमार्ग यांचा वापर.
   • या सुधारणांमुळे व्यापार कसा सुलभ झाला.
4. बाजारपेठ आणि व्यापारी समुदाय:

   विविध बाजारपेठा आणि त्यातील व्यापारी समुदायांची भूमिका.

   • मोठ्या शहरांमधील बाजारपेठा आणि ग्रामीण भागातील बाजारपेठा.
   • व्यापारी समुदायांचे संघटन आणि त्यांचे कार्य.
5. आर्थिक प्रभाव:

   अंतर्गत व्यापाराचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम झाला.

   • रोजगार निर्मिती, आर्थिक विकास, आणि गरिबी यावर झालेला परिणाम.
   • शेतकऱ्यांवर आणि कारागिरांवर झालेला परिणाम.

या मुद्द्यांच्या आधारे, ब्रिटिशकालीन भारतातील अंतर्गत व्यापाराचा आढावा घेतल्यास picture स्पष्ट होईल.