व्यक्तिगत व्यापारी संस्था आणि भागीदारी संस्था

व्यक्तिगत व्यापारी संस्था

"जेंव्हां स्वत: व्यक्ती स्वत: व्यवसायात: स्वत:चे भांडवल गुंतविते आणि व्यवसायाच्या मालकीच्या चालविते, व्यवसायातील नफ्या-तोटयाला:च आरामदायी आरामातेंव्हा 'एकल व्यापारी' किंवा 'व्यक्तिगत व्यापारी' असे म्हणतात". - 

 "व्यापार एकच व्यवसायाला भांडवलाचे मालक स्वत: ला करून, व्‍यवसाय व्‍यवस्‍थापनाचे नियंत्रण करते, आणि नफा-नुकसान म्हणतात: समूह असते 'एक किंवा वैयक्तिक' असे व्यापारी." – 

जेंव्हा दिन तो व्यक्ती स्वत:: भांडवल व्यवसायात गुंतविते आणि व्यवसायाचे नियमन व्यवस्थापन आणि स्वत: नियंत्रण: करतो, स्वत:ला नफ्या-ट्याय: सामर्थ्य असते, तेंव्हा 'व्यक्तिगत व्यापारी / एक व्यापारी' असे म्हणतात. व्यवसाय स्वीकारून नफा शोधून काढणे, कोणत्याही बाबींची पूर्तता न करता व्यक्ती ताबतोब व्यवसाय सुरू करू शकते. मात्र स्थानिक परवानीची गरज असते. 

भागीदारी संस्था · 

वैयक्तिक व्यापारी व्यवसाय करणारे सर्व एकच व्यक्ती स्वत: व्यावसायिक कार्य करू शकत नाही, कारण त्याच्याकडे भांडवल आणि प्रशासकीय कौशल्ये ही असतात. वैयक्तिक व्यवसाय करून वैयक्तिक व्यवसाय विकसित करण्यासाठी जागतिक व्यवसाय दूर करण्याचे स्वरूप उदयास आले. व्यवसायाचे विस्तारीकरण करण्यासाठी अधिक भांडवल व व्यवस्थापकीय कौशल्य असते. दोन दोन किंवा दोन अधिक व्यक्ती एकत्र भागीदारी स्थापित करतात. 

वैयक्तिक व्यापारी संस्था म्हणजे एक असा व्यवसाय ज्याचा मालक एकटाच असतो. तो स्वतःच्या हिंमतीवर भांडवल उभारतो आणि व्यवसायाचे व्यवस्थापन करतो. नफ्याच्या तोट्याचा तो एकटाच धनी असतो.

• उदाहरण: किरणा मालाचे दुकान, छोटेखानी वस्त्रालय.

भागीदारी संस्था म्हणजे दोन किंवा अधिक व्यक्ती एकत्र येऊन एखादा व्यवसाय सुरू करतात. ते भांडवल, व्यवस्थापन आणि नफा-तोटा वाटून घेण्याचे ठरवतात.

• उदाहरण: दोन वकिलांनी एकत्र सुरू केलेली वकिली फर्म, दोन डॉक्टरांनी मिळून सुरू केलेले हॉस्पिटल.

• वैयक्तिक व्यापारी संस्थेमध्ये मालक एकटा असतो, तर भागीदारी संस्थेत दोन किंवा अधिक लोक असतात.
• वैयक्तिक संस्थेत निर्णय घेणारा एकच असतो, तर भागीदारीत सर्व भागीदार मिळून निर्णय घेतात.
• वैयक्तिक संस्थेमध्ये मालकाची देयता अमर्यादित असते, तर भागीदारीत भागीदारांची देयता (liability) भागीदारी कायद्यानुसार ठरते.