कराराचे प्रकार स्पष्ट करा?
कराराचे प्रकार स्पष्ट करा?
1. वैध करार (Valid Contract):
ज्या करारामध्ये कायद्याने सांगितलेल्या सर्व आवश्यक गोष्टी पूर्ण केल्या जातात, तो वैध करार असतो. यामध्ये प्रस्ताव, स्वीकृती, मोबदला, कायदेशीर हेतू आणि सक्षम पक्षकार (Competent Parties) यांचा समावेश असतो.
2. व्यर्थ करार (Void Contract):
व्यर्थ करार म्हणजे असा करार जो कायद्याच्या दृष्टीने सुरुवातीपासूनच अवैध असतो. उदाहरणार्थ, एखाद्या अल्पवयीन व्यक्तीसोबत केलेला करार किंवा कायद्याने নিষিদ্ধ (Illegal) असलेला करार.
3. रद्द करण्यायोग्य करार (Voidable Contract):
रद्द करण्यायोग्य करार म्हणजे असा करार जो एका पक्षाच्या इच्छेनुसार रद्द केला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, जर करार फसवणूक, दबाव किंवा अनुचित प्रभाव वापरून केला गेला असेल, तर ज्या पक्षासोबत गैरव्यवहार झाला आहे, तो करार रद्द करू शकतो.
4. अंमलबजावणी न करता येणारा करार (Unenforceable Contract):
अंमलबजावणी न करता येणारा करार म्हणजे असा करार जो कायदेशीर असतो, पण काही तांत्रिक अडचणींमुळे त्याची अंमलबजावणी करता येत नाही. उदाहरणार्थ, लेखी स्वरूपात नसलेला करार.
5. व्यक्त करार (Express Contract):
जेव्हा कराराच्या अटी व शर्ती स्पष्टपणे बोलून किंवा लिहून व्यक्त केल्या जातात, तेव्हा तो व्यक्त करार असतो.
6. गर्भित करार (Implied Contract):
गर्भित करार म्हणजे असा करार जो पक्षकारांच्या आचरणातून किंवा परिस्थितीनुसार तयार होतो. यामध्ये कोणताही स्पष्ट करार केलेला नसतो, पण त्यांच्या कृतीतून कराराचा अर्थ निघतो.
7. एकतर्फी करार (Unilateral Contract):
एकतर्फी करारामध्ये, एक पक्ष दुसऱ्या पक्षाला विशिष्ट काम पूर्ण केल्यावर मोबदला देण्याचे वचन देतो. उदाहरणार्थ, हरवलेल्या वस्तू शोधून देणाऱ्याला बक्षीस देण्याचे वचन.
8. द्विपक्षीय करार (Bilateral Contract):
द्विपक्षीय करारामध्ये दोन्ही पक्ष एकमेकांना काहीतरी करण्याचे वचन देतात. हा सर्वात सामान्य प्रकारचा करार आहे, जसे की वस्तू खरेदी-विक्रीचा करार.