भारताचा इतिहास शिक्षण भारत भारतीय सेना विस्तारित नाव भारतीय दंड संहिता भारतीय स्वातंत्र्य दिन प्रसारमाध्यमे

आधुनिक शिक्षणाचा भारतामध्ये प्रसार करण्यासाठी कोणत्या तीन महत्त्वाच्या यंत्रणा जबाबदार होत्या, त्यांचा विस्तार कसा स्पष्ट कराल?

4 उत्तरे
4 answers

आधुनिक शिक्षणाचा भारतामध्ये प्रसार करण्यासाठी कोणत्या तीन महत्त्वाच्या यंत्रणा जबाबदार होत्या, त्यांचा विस्तार कसा स्पष्ट कराल?

3
आधुनिक शिक्षणाच्या भारतामध्ये प्रसार करण्यासाठी कोणत्या तीन महत्त्वाच्या यंत्रणा जबाबदार होत्या :
उत्तर लिहिले · 29/5/2022
कर्म · 60
0
आधुनिक शिक्षणाचा भारतामध्ये प्रसार करण्यासाठी खालील तीन महत्त्वाच्या यंत्रणा जबाबदार होत्या, त्यांचा विस्तार : 1. **ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी:** * 18 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात, कंपनीने शिक्षण प्रणालीमध्ये हस्तक्षेप करण्यास सुरुवात केली. * 1781 मध्ये कलकत्ता मदरसा आणि 1791 मध्ये बनारस संस्कृत कॉलेजची स्थापना केली, ज्याद्वारे प्राच्यवादी शिक्षणाला प्रोत्साहन दिले. * 1813 च्या चार्टर ऍक्टने शिक्षणासाठी वार्षिक 1 लाख रुपये मंजूर केले. * लॉर्ड मेकॉलेच्या शिक्षण धोरणाने (1835) पाश्चात्त्य शिक्षणाला प्रोत्साहन दिले. 2. **मिशनरी संस्था:** * ख्रिश्चन मिशनऱ्यांनी शाळा आणि महाविद्यालये स्थापन केली. * त्यांनी स्थानिक भाषांमध्ये शिक्षण देण्यास सुरुवात केली. * स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी त्यांनी विशेष प्रयत्न केले. * उदा. स्कॉटिश चर्च कॉलेज, विल्सन कॉलेज. 3. **भारतीय समाजसुधारक:** * राजा राममोहन रॉय, ईश्वरचंद्र विद्यासागर, महात्मा फुले आणि इतर समाजसुधारकांनी आधुनिक शिक्षणाचे महत्त्व ओळखले. * त्यांनी शिक्षण संस्था स्थापन केल्या आणि शिक्षणाच्या प्रसारासाठी जनजागृती केली. * उदा. एशियाटिक सोसायटी ऑफ बंगाल, प्रार्थना समाज, आर्य समाज. या तीन यंत्रणांनी एकत्रितपणे भारतात आधुनिक शिक्षणाचा पाया घातला, ज्यामुळे सामाजिक आणि बौद्धिक बदलांना चालना मिळाली.
उत्तर लिहिले · 20/5/2022
कर्म · 0
0

भारतामध्ये आधुनिक शिक्षणाचा प्रसार करण्यासाठी खालील तीन महत्त्वाच्या यंत्रणा जबाबदार होत्या:

  1. मिशनरी संस्था (Missionary Societies):

    मिशनरी संस्थांनी भारतामध्ये आधुनिक शिक्षणाचा पाया घातला. त्यांनी शाळा आणि महाविद्यालये सुरू केली, ज्यात पाश्चात्त्य शिक्षण पद्धतीचा अवलंब केला गेला.

    विस्तार: मिशनऱ्यांनी फक्त धार्मिक शिक्षणच नव्हे, तर विज्ञान, कला आणि साहित्य यांसारख्या विषयांवरही लक्ष केंद्रित केले. त्यांनी स्थानिक भाषांमध्ये शिक्षण देण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे ते शिक्षण लोकांपर्यंत पोहोचू शकले. उदा. श्रीरामपूर मिशनने (Serampore Mission) शिक्षण आणि सामाजिक सुधारणांच्या क्षेत्रात मोठे योगदान दिले.

  2. ब्रिटिश सरकार (British Government):

    ब्रिटिश सरकारने शिक्षणाचे महत्त्व ओळखले आणि शासकीय शाळा व महाविद्यालये सुरू केली. त्यांनी शिक्षण प्रणालीला एक निश्चित दिशा दिली.

    विस्तार: 1854 च्या वुड्स डिस्पॅच (Wood's Despatch) ने शिक्षणाच्या विकासासाठी एक मोठी योजना तयार केली. त्यानुसार, शिक्षण विभागांची स्थापना झाली आणि शिक्षणाचे माध्यम म्हणून इंग्रजी भाषेला महत्त्व देण्यात आले.

    Wikipedia - Wood's Despatch
  3. भारतीय समाजसुधारक (Indian Social Reformers):

    भारतीय समाजसुधारकांनी शिक्षणाचे महत्त्व जाणले आणि स्वतःच्या संस्था व शाळा सुरू केल्या. त्यांनी लोकांना शिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहित केले.

    विस्तार: राजा राममोहन रॉय, महात्मा फुले, सावित्रीबाई फुले आणि इतर समाजसुधारकांनी शिक्षण सर्वांपर्यंत पोहोचावे यासाठी प्रयत्न केले. त्यांनी जातीय भेदभावाला विरोध केला आणि स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी विशेष प्रयत्न केले. डेक्कन एज्युकेशन सोसायटी (Deccan Education Society) आणि फर्ग्युसन कॉलेज (Fergusson College) यांसारख्या संस्था याच प्रयत्नांचे फलित आहेत.

    Wikipedia - Jyotirao Phule

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 840

Related Questions

प्रबोधनाचे पारंपरिक लोकमाध्यमे कोणते?
प्रबोधनाचे पारंपरिक लोकमाध्यमे कशी स्पष्ट कराल?
माध्यमांसाठी प्रमाण भाषा का वापरतात?
वृत्तलेखाला इंग्रजीमध्ये काय म्हणतात?
पुरुषांमध्ये सेक्स पावर जास्त असते की महिलांमध्ये सेक्स पावर जास्त असते?
आधुनिक प्रसार माध्यमे कोणती आहेत?
बौद्ध धर्माचे तत्वज्ञान आणि त्याच्या प्रसाराची कारणे कोणती आहेत?