(२)भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीच्या प्रदेशात अनेक ठिकाणी खाड्या आढळतात.

(३) भारताची पूर्व किनारपट्टी नद्यांनी वाहून आणलेल्या गाळांच्या संचानातून तयार झाली आहे. भारताच्या पूर्व किनारपट्टीच्या प्रदेशात अनेक ठिकाणी त्रिभूज प्रदेश तयार झाला आहे. अशा प्रकारे, भारताच्या पश्चिम व पूर्व किनारपट्ट्यांमध्ये विषमता आढळते.1. पश्चिम घाटातून अनेक डोंगररांगा

पश्चिम किनाऱ्यापर्यंत पसरलेल्या असल्यामुळे भारताची पश्चिम किनारपट्टी तुलनेने खडकाळ आहे व तिची रुंदी तुलनेने कमी आहे.2. भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीच्या प्रदेशात अनेक ठिकाणी खाड्या आढळतात.

3. भारताची पूर्व किनारपट्टी नद्यांनी वाहून आणलेल्या गाळाच्या संचयनातून तयार झाली आहे. भारताच्या पूर्व किनारपट्टीच्या प्रदेशात अनेक ठिकाणी त्रिभुज प्रदेश तयार झाले आहेत. अशा प्रकारे, भारताच्या पश्चिम व पूर्व किनारपट्ट्यांमध्ये विषमता आढळते.भारताच्या पश्चिम व पूर्व किनारपट्टायांमध्ये विषमता आढळते. ... भारताच्या पूर्व किनारपट्टीच्या प्रदेशात अनेक ठिकाणी त्रिभुज प्रदेश तयार झाले आहेत. अशा प्रकारे, भारताच्या पश्चिम व पूर्व किनारपट्ट्यांमध्ये विषमता आढळते.

• भौगोलिक कारणे: काही प्रदेश नैसर्गिक साधनसंपत्तीने समृद्ध आहेत, तर काही ठिकाणी नैसर्गिक आपत्ती वारंवार येतात. यामुळे विकासावर परिणाम होतो.

  उदाहरण: बिहारमध्ये वारंवार येणारे पूर.

• ऐतिहासिक कारणे: ब्रिटिश राजवटीत काही प्रदेशांवर अधिक लक्ष केंद्रित केले गेले, तर काही प्रदेश दुर्लक्षित राहिले.

  उदाहरण: मुंबई, कोलकाता यांसारख्या शहरांचा विकास झाला, तर इतर मागासलेल्या क्षेत्रांकडे दुर्लक्ष झाले.

• राजकीय इच्छाशक्तीचा अभाव: काही राज्यांमध्ये विकासाला चालना देण्यासाठी प्रभावी धोरणे आणि योजनांचा अभाव आहे.
• सामाजिक कारणे: जातीभेद, रूढीवादी विचारसरणी आणि शिक्षणाचा अभाव काही प्रदेशांच्या विकासालाlimit करतात.
• आर्थिक कारणे: गुंतवणुकीचा अभाव, उद्योगांची कमी वाढ आणि पायाभूत सुविधांची कमतरता यांमुळे काही प्रदेश मागासलेले राहतात.

  उदाहरण: उत्तर प्रदेश, बिहारमध्ये औद्योगिक गुंतवणुकीचा अभाव.

या कारणांमुळे भारतातील विविध प्रदेशांमध्ये विकासाची पातळी वेगवेगळी आहे.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

1. नियोजन आयोग (Planning Commission): NITI Aayog
2. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (Reserve Bank of India): RBI Official Website