• तापमान:
  • तापमानामुळे खनिजांचे विघटन आणि अपघटन होते.
  • उदाहरण: जास्त तापमानामुळे वाळू आणि मातीचे कण तयार होतात.
• पाऊस:
  • पावसामुळे खनिजांचे रासायनिक विघटन होते आणि पोषक तत्वे जमिनीत मिसळतात.
  • उदाहरण: जास्त पावसामुळे चुनखडीच्या प्रदेशात खनिजे विरघळतात.
• वारा:
  • वाऱ्यामुळे जमिनीची धूप होते आणि मातीचे कण एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जातात.
  • उदाहरण: वाऱ्यामुळे वाळवंटी प्रदेशात मातीची धूप होते.
• सजीव:
  • सजीवांमुळे जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन होते आणि पोषक तत्वे जमिनीत मिसळतात.
  • उदाहरण: गांडुळांमुळे जमिनीची सुपीकता वाढते.

• ऑक्सिजन:
  • ऑक्सिजनमुळे खनिजांचे ऑक्सिडेशन होते आणि जमिनीचा रंग बदलतो.
  • उदाहरण: लोखंडाच्या खनिजांचे ऑक्सिडेशन होऊन जमिनीला लाल रंग येतो.
• कार्बन डायऑक्साइड:
  • कार्बन डायऑक्साइडमुळे खनिजांचे कार्बोनेशन होते आणि जमिनीची आम्लता वाढते.
  • उदाहरण: चुनखडीच्या प्रदेशात कार्बन डायऑक्साइडमुळे खनिजे विरघळतात.
• आम्ल:
  • आम्लामुळे खनिजांचे विघटन होते आणि पोषक तत्वे जमिनीत मिसळतात.
  • उदाहरण: ऍसिड rainमुळे जमिनीतील खनिजे विरघळतात.

हे घटक एकत्रितपणे कार्य करून मृदा निर्मितीच्या प्रक्रियेला गती देतात आणि जमिनीची सुपीकता वाढवतात.

संदर्भ:
Wisconsin University Extension