धवलक्रांती (Operation Flood) ही भारतातील दुग्धोत्पादन वाढवण्यासाठी सुरू करण्यात आलेली एक योजना आहे. या योजनेमुळे भारत जगात दुग्धोत्पादनात अग्रेसर बनला. या योजनेचे जनक डॉ. वर्गीस कुरियन आहेत.

धवलक्रांतीची निर्मिती खालीलप्रमाणे झाली:

• पार्श्वभूमी: 1960 च्या दशकात, भारतात दुधाची उपलब्धता कमी होती. त्यामुळे कुपोषण आणि आरोग्याच्या समस्या वाढल्या होत्या.
• राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळ (NDDB): 1965 मध्ये, राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाची स्थापना झाली, ज्याने धवलक्रांतीची योजना तयार केली.
• ऑपरेशन फ्लडची सुरुवात: 1970 मध्ये 'ऑपरेशन फ्लड' सुरू झाले, ज्याचा उद्देश भारतातील दुग्धोत्पादन वाढवणे, ग्रामीण भागातील लोकांना रोजगार देणे आणि दुग्धव्यवसायाला आधुनिक करणे हा होता.
• तंत्रज्ञान आणि व्यवस्थापन: या योजनेत नवीन तंत्रज्ञान, जनावरांची सुधारित नस्ल आणि व्यवस्थापन पद्धतींचा वापर करण्यात आला.
• सहकारी संस्था: गावोगावी दुग्ध सहकारी संस्था स्थापन करण्यात आल्या, ज्यामुळे दूध उत्पादकांना योग्य बाजारपेठ मिळाली.
• परिणाम: धवलक्रांतीमुळे भारतात दुधाचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात वाढले आणि भारत जगातील सर्वात मोठा दूध उत्पादक देश बनला.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळ (NDDB)