निर्मिती
धवलक्रांती (Operation Flood) ही भारतातील दुग्धोत्पादन वाढवण्यासाठी सुरू करण्यात आलेली एक योजना आहे. या योजनेमुळे भारत जगात दुग्धोत्पादनात अग्रेसर बनला. या योजनेचे जनक डॉ. वर्गीस कुरियन आहेत.
धवलक्रांतीची निर्मिती खालीलप्रमाणे झाली:
- पार्श्वभूमी: 1960 च्या दशकात, भारतात दुधाची उपलब्धता कमी होती. त्यामुळे कुपोषण आणि आरोग्याच्या समस्या वाढल्या होत्या.
- राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळ (NDDB): 1965 मध्ये, राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाची स्थापना झाली, ज्याने धवलक्रांतीची योजना तयार केली.
- ऑपरेशन फ्लडची सुरुवात: 1970 मध्ये 'ऑपरेशन फ्लड' सुरू झाले, ज्याचा उद्देश भारतातील दुग्धोत्पादन वाढवणे, ग्रामीण भागातील लोकांना रोजगार देणे आणि दुग्धव्यवसायाला आधुनिक करणे हा होता.
- तंत्रज्ञान आणि व्यवस्थापन: या योजनेत नवीन तंत्रज्ञान, जनावरांची सुधारित नस्ल आणि व्यवस्थापन पद्धतींचा वापर करण्यात आला.
- सहकारी संस्था: गावोगावी दुग्ध सहकारी संस्था स्थापन करण्यात आल्या, ज्यामुळे दूध उत्पादकांना योग्य बाजारपेठ मिळाली.
- परिणाम: धवलक्रांतीमुळे भारतात दुधाचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात वाढले आणि भारत जगातील सर्वात मोठा दूध उत्पादक देश बनला.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
- राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळ (NDDB)
धवलक्रांतीची निर्मिती:
भारतामध्ये दुग्धोत्पादन वाढवण्यासाठी ‘धवलक्रांती’ (White Revolution)shuru करण्यात आली. या क्रांतीमुळे देशातील दुग्धोत्पादनात मोठी वाढ झाली.
निर्मिती:
- १९७० मध्ये राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाने (National Dairy Development Board - NDDB) ‘ऑपरेशन फ्लड’ (Operation Flood) कार्यक्रमाची सुरुवात केली. NDDB
- या कार्यक्रमाचा उद्देश भारतातील दुग्धोत्पादनात वाढ करणे, ग्रामीण भागातील लोकांना रोजगार उपलब्ध करून देणे आणि दुग्धव्यवसायाला चालना देणे हा होता.
- या कार्यक्रमांतर्गत, दुग्ध सहकारी संस्था (Dairy co-operatives) स्थापन करण्यात आल्या आणि शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देण्यात आले.
- डॉ. वर्गीस কুরियन (Verghese Kurien) यांच्या नेतृत्वाखाली हा कार्यक्रम यशस्वी झाला, त्यामुळे त्यांना ‘भारताचे दुग्धक्रांतीचे जनक’ मानले जाते.
- या क्रांतीमुळे भारत जगातील सर्वात मोठा दूध उत्पादक देश बनला.
धवलक्रांतीमुळे भारतातील ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत सुधारणा झाली आणि लाखो लोकांना रोजगार मिळाला.
धवलक्रांती (Operation Flood) :
धवलक्रांती म्हणजे दुग्धोत्पादन वाढवण्याचा कार्यक्रम.
- निर्मिती: भारतामध्ये दुधाचे उत्पादन वाढवण्यासाठी 1970 मध्ये 'ऑपरेशन फ्लड' (Operation Flood) सुरू करण्यात आले, यालाच 'धवलक्रांती' म्हणतात.
- उद्देश:Operation Flood चा उद्देश हा भारतातील ग्रामीण भागातील दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांना संघटित करून, त्यांना शहरांमधील ग्राहकांशी थेट जोडणे हा होता. या योजनेमुळे दुधाचे उत्पादन वाढले, तसेच ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत झाली.
- जनक: डॉ. वर्गीस कुरियन (Verghese Kurien) यांना धवलक्रांतीचे जनक मानले जाते. त्यांनी 'अमूल' (AMUL) या सहकारी दूध उत्पादन संस्थेची स्थापना केली आणि त्याद्वारे धवलक्रांतीला चालना दिली.
धवलक्रांतीचे परिणाम:
- दुधाच्या उत्पादनात मोठी वाढ झाली.
- ग्रामीण अर्थव्यवस्था सुधारली.
- शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले.
- 'अमूल' सारख्या सहकारी संस्थांच्या माध्यमातून दुग्धव्यवसाय अधिक संघटित झाला.
अधिक माहितीसाठी:
'धवलक्रांती'ची निर्मिती:
भारतामध्ये दुधाचे उत्पादन वाढवण्यासाठी ‘धवलक्रांती’ (White Revolution) झाली. या क्रांतीमुळे भारत जगात दुग्धोत्पादनात अग्रेसर बनला.
धवलक्रांतीची कारणे:
- दुधाचे उत्पादन वाढवणे.
- ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवनमान सुधारणे.
- दुग्धव्यवसायाला चालना देणे.
धवलक्रांतीची सुरुवात:
- १९७० मध्ये 'ऑपरेशन फ्लड' (Operation Flood) या नावाने धवलक्रांती सुरू झाली.
- डॉ. वर्गीस कुरियन (Dr. Verghese Kurien) यांनी महत्त्वाची भूमिका निभावली, त्यामुळे त्यांना 'भारताचे दुग्ध क्रांतीचे जनक' मानले जाते.
- राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाने (National Dairy Development Board - NDDB) ही योजना कार्यान्वित केली.
धवलक्रांतीचे परिणाम:
- दुधाचे उत्पादन वाढले.
- ग्रामीण अर्थव्यवस्था सुधारली.
- शेतकऱ्यांना रोजगाराच्या संधी मिळाल्या.
धवलक्रांतीने भारताला दुग्धोत्पादनात आत्मनिर्भर बनवले आणि ग्रामीण भागाच्या विकासाला नवी दिशा दिली.
अधिक माहितीसाठी: राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळ (NDDB)
उत्तर AI: रूपक तत्त्वातून शब्द निर्मिती कशी होते, हे स्पष्ट करण्यासाठी, आपल्याला रूपक म्हणजे काय आणि ते कसे कार्य करते हे समजून घेणे आवश्यक आहे.
रूपक (Metaphor): रूपक म्हणजे एक प्रकारचा अलंकार आहे. यात दोन भिन्न गोष्टींमधील साम्य किंवा समानता दर्शविली जाते आणि त्याद्वारे एक नवीन अर्थ निर्माण होतो. रूपकामुळे भाषेला अधिक आकर्षकता आणि सौंदर्य प्राप्त होते.
रूपकातून शब्द निर्मिती: रूपकाद्वारे शब्द निर्मिती होते, म्हणजे एखाद्या शब्दाचा अर्थ बदलून किंवा विस्तारित करून नवीन अर्थ व्यक्त केला जातो. हे खालीलप्रमाणे स्पष्ट केले जाऊ शकते:
- साम्य आणि समानता: दोन वेगवेगळ्या गोष्टींमधील साम्य शोधले जाते. उदाहरणार्थ, 'चंद्र' आणि 'चेहरा' यांच्यात सौंदर्य आणि शीतलता हे गुणधर्म समान आहेत.
- अर्थाचे स्थानांतरण: एका गोष्टीचे गुणधर्म दुसऱ्या गोष्टीला दिले जातात. जसे, 'कमळ' हे सौंदर्य आणि कोमलतेचे प्रतीक आहे, त्यामुळे एखाद्या सुंदर व्यक्तीला 'कमळ' म्हटले जाते.
- नवीन अर्थ निर्माण: या प्रक्रियेतून शब्दाला एक नवीन, विस्तारित अर्थ मिळतो, जो मूळ अर्थापेक्षा वेगळा असतो.
उदाहरण:
'समुद्र' - या शब्दाचा अर्थ आहे पाण्याचा अथांग साठा, परंतु या शब्दाचा उपयोग अनेकवेळा 'दु:ख' किंवा 'भावनांची तीव्रता' दर्शवण्यासाठी रूपक म्हणून केला जातो. 'त्याच्या डोळ्यात दुःखाचा समुद्र होता', म्हणजे त्याच्या डोळ्यात खूप जास्त दुःख होते.
या पद्धतीने रूपक तत्त्वाचा वापर करून भाषेत नवीन शब्द आणि अर्थ निर्माण होतात, ज्यामुळे भाषा अधिक समृद्ध आणि expressive बनते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:
उत्तर:
असे मानले जाते की मानवाची निर्मिती सर्वप्रथम आफ्रिका खंडात झाली.
आधुनिक मानवाच्या मेंदूचे वजन सुमारे 1.2 ते 1.5 किलोग्राम असते.
टीप: मानवी उत्क्रांती आणि मेंदूच्या वजनाबद्दल अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: