अंदमान निकोबारला ऑप्टिकल फायबरने जोडलं जात आहे.चैन्नईत जस वेगवान इंटरनेट आहे तसेच या बेटाबरही असेल असे वाक्य  भारताचे पंतप्रधान श्री.मा.नरेंद्र मोदीजी ने १५ ऑगस्ट २०२० रोजी भारतीय नागरिकांना संबोधलेत .

नेमकं ऑप्टिकल फायबर म्हणजे काय  माहिती घेऊ चला ,



■फायबर ऑप्टिक्स किंवा ऑप्टिकल फायबर


फायबर ऑप्टिकचा वापर दीर्घ-अंतरासाठी आणि उच्च-कार्यप्रदर्शन डेटा नेटवर्किंगद्वारे केला जातो.

इंटरनेट, टेलिव्हिजन आणि टेलिफोन सारख्या दूरसंचार सेवांमध्ये फायबर ऑप्टिकचा वापर सामान्यपणे केला जातो.  एक उदाहरण म्हणून, व्हेरिझन आणि Google सारख्या कंपन्या वापरकर्त्यांना व्हॅरिझन एफआयओएस आणि गुगल फायबर सेवांमध्ये फायबर ऑप्टिकचा वापर करतात, जी वापरकर्त्यांना गीगाबीट इंटरनेट वेग प्रदान करते.

तांबे केबलपेक्षा जास्त बँडविड्थ आणि ट्रान्समिट वेग सारख्या अनेक फायद्यांमुळे फायबर ऑप्टिक केबल्स वापरल्या जातात.

फायबर ऑप्टिक केबलमध्ये या काचेच्या तंतूंची संख्या वेगवेगळी असू शकते - काही ते दोनशे पर्यंत.  काचेच्या फायबर कोरच्या सभोवतालमध्ये ग्लासिंग नावाची आणखी एक काचेची थर आहे.  बफर ट्यूब म्हणून ओळखला जाणारा एक थर क्लेडिंगला संरक्षण देतो आणि एक जाकीट थर वैयक्तिक स्ट्रँडसाठी अंतिम संरक्षक स्तर म्हणून कार्य करते.

■फायबर ऑप्टिक्स कसे कार्य करतात

फायबर ऑप्टिक्स प्रकाश कण - किंवा फोटॉन - या फायबर ऑप्टिक केबलद्वारे नाडी स्वरूपात डेटा प्रसारित करतात.  ग्लास फायबर कोअर आणि क्लॅडिंग प्रत्येकाचे भिन्न अपवर्तक निर्देशांक असतात जे विशिष्ट कोनातून येणारा प्रकाश वाकवते.  जेव्हा फायबर ऑप्टिक केबलद्वारे हलके सिग्नल पाठविले जातात, तेव्हा ते कोर आणि प्रतिबिंबित करतात झिग-झॅग बाउन्सच्या मालिकेत, एकूण अंतर्गत प्रतिबिंब म्हणतात अशा प्रक्रियेचे पालन करतात.  लाइट सिग्नल प्रकाशाच्या वेगाने प्रवास करीत नाहीत कारण डेन्सर ग्लास थर असतात, त्याऐवजी प्रकाशच्या गतीपेक्षा सुमारे 30% हळू प्रवास करतात.  संपूर्ण प्रवासात सिग्नलचे नूतनीकरण करण्यासाठी किंवा चालना देण्यासाठी, फायबर ऑप्टिक्स ट्रान्समिशनसाठी कधीकधी दूर अंतरावरील पुनरावृत्ती यंत्रांना विद्युत सिग्नलमध्ये रुपांतरित करून, त्या विद्युत सिग्नलवर प्रक्रिया करून ऑप्टिकल सिग्नल परत पाठवणे आवश्यक असते.

फायबर ऑप्टिक केबल्स 10-जीबीपीएस सिग्नल पर्यंत आधार देण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहेत.  सामान्यत: फायबर ऑप्टिक केबलची बँडविड्थ क्षमता जसजशी वाढत जाते तसतशी ती अधिक महाग होते.

■फायबर ऑप्टिक केबल्सचे प्रकार

मल्टीमोड फायबर आणि सिंगल-मोड फायबर हे फायबर ऑप्टिक केबलचे दोन प्राथमिक प्रकार आहेत.  ग्लास फायबर कोरच्या छोट्या व्यासामुळे सिंगल-मोड फायबरचा वापर जास्त अंतरासाठी केला जातो, जे क्षीण होण्याच्या संभाव्यतेला कमी करते - सिग्नल सामर्थ्य कमी करते.  लहान उघडणे प्रकाश एका तुळईमध्ये अलग करते, जे अधिक थेट मार्ग प्रदान करते आणि सिग्नलला अधिक लांब प्रवास करण्यास अनुमती देते.  सिंगल-मोड फायबरमध्ये मल्टीमोड फायबरपेक्षा बर्‍याच प्रमाणात बँडविड्थ देखील आहे.  सिंगल-मोड फायबरसाठी वापरला जाणारा प्रकाश स्त्रोत सामान्यत: लेसर असतो.  सिंगल-मोड फायबर सहसा अधिक महाग असतो कारण त्यास लहान ओपनिंगमध्ये लेसर लाईट तयार करण्यासाठी अचूक गणना करणे आवश्यक असते.



■फायबर ऑप्टिक केबल

मल्टीमोड फायबर कमी अंतरासाठी वापरला जातो कारण मोठ्या कोर ओपनिंगमुळे प्रकाश सिग्नलला उचलता येतो आणि वाटेत अधिक प्रतिबिंबित होतो.  मोठा व्यास एकावेळी केबलद्वारे एकाधिक हलका डाळी पाठविण्यास परवानगी देतो, ज्यामुळे अधिक डेटा प्रसारित होतो.  याचा अर्थ असा आहे की तथापि, सिग्नल तोटा, कपात किंवा हस्तक्षेप होण्याची अधिक शक्यता आहे.  मल्टीमोड फायबर ऑप्टिक्स सामान्यत: लाईट नाडी तयार करण्यासाठी एलईडी वापरतात.

दूरसंचार, नेटवर्किंग आणि केबल कनेक्शनसाठी तांबे वायर केबल ही पारंपारिक निवड होती, तर फायबर ऑप्टिक्स एक सामान्य पर्याय बनला आहे.  बर्‍याच टेलिफोन कंपनीच्या लांब पल्ल्याच्या रेषा आता फायबर ऑप्टिक केबल्सपासून बनविल्या जातात.  ऑप्टिकल फायबर त्याच्या बँडविड्थची आणि वेगवान गतीमुळे पारंपारिक तांबेच्या तारांपेक्षा अधिक माहिती प्रदान करते.  ग्लास वीज घेत नसल्यामुळे, फायबर ऑप्टिक्स इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपाच्या अधीन नसतात आणि सिग्नल तोटा कमी केला जातो.


■फायदे आणि तोटे

फायबर ऑप्टिक केबल्स प्रामुख्याने तांबे केबलपेक्षा त्यांच्या फायद्यासाठी वापरल्या जातात.  फायद्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

उच्च बँडविड्थ क्षमता समर्थन.

सिग्नलला चालना देण्याइतपत प्रकाश जास्त प्रवास करू शकते.

इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेप यासारख्या हस्तक्षेपासाठी त्यांना कमी संवेदनाक्षम असतात.

ते पाण्यात बुडले जाऊ शकतात - फायबर ऑप्टिक्स अंडरसाइबल केबल्ससारख्या अधिक धोकादायक वातावरणात वापरतात.

तांबे वायर केबल्सपेक्षा फायबर ऑप्टिक केबल्स देखील मजबूत, पातळ आणि फिकट आहेत

त्यांना वारंवार देखभाल करण्याची किंवा पुनर्स्थित करण्याची आवश्यकता नाही.



तथापि, हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे की फायबर ऑप्टिक्सचे नुकसान हाताळण्यापूर्वी वापरकर्त्यांना माहित असणे आवश्यक आहे.  या तोटे समाविष्ट आहेत:

तांबे वायर फायबर ऑप्टिक्सपेक्षा बर्‍याचदा स्वस्त असतात.

ग्लास फायबरला तांबेपेक्षा बाह्य केबलमध्ये देखील अधिक संरक्षण आवश्यक आहे.

नवीन केबलिंग स्थापित करणे श्रम-केंद्रित आहे.

फायबर ऑप्टिक केबल्स बर्‍याचदा नाजूक असतात.  उदाहरणार्थ, केबल काही सेंटीमीटरच्या त्रिज्याभोवती वाकलेली किंवा वक्र केलेली असल्यास तंतू तुटू शकतात किंवा सिग्नल हरवला जाऊ शकतो.

■फायबर ऑप्टिक्स वापरते

ऑप्टिकल फायबरच्या डेटा प्रसारित करण्याची क्षमता आणि उच्च बँडविड्थ प्रदान करण्यामुळे संगणक नेटवर्किंग हे एक सामान्य फायबर ऑप्टिक्स वापर प्रकरण आहे.  त्याचप्रमाणे, चांगले कनेक्शन आणि कार्यक्षमता प्रदान करण्यासाठी फायबर ऑप्टिक्सचा प्रसारण आणि इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये वारंवार वापर केला जातो.  इंटरनेट आणि केबल टेलिव्हिजन फायबर ऑप्टिक्सच्या सामान्यत: सापडलेल्या दोन उपयोग आहेत.  विविध ठिकाणी संगणक नेटवर्क दरम्यान दीर्घ-अंतराच्या कनेक्शनचे समर्थन करण्यासाठी फायबर ऑप्टिक्स स्थापित केले जाऊ शकतात.

लष्करी आणि अवकाश उद्योग देखील तापमान संवेदना प्रदान करण्याच्या क्षमतेव्यतिरिक्त ऑप्टिकल फायबरचा वापर संप्रेषण आणि सिग्नल हस्तांतरणाचे साधन म्हणून करतात.  फायबर ऑप्टिक केबल्स कमी वजन आणि कमी आकारामुळे फायदेशीर ठरू शकतात.

तंतोतंत प्रकाश प्रदान करण्यासाठी फायबर ऑप्टिक्सचा वापर विविध वैद्यकीय उपकरणांमध्ये वारंवार केला जातो.  हे कमीतकमी हल्ल्याच्या वैद्यकीय प्रक्रियेस मदत करणारे बायोमेडिकल सेन्सर वाढत्या सक्षम करते.  ऑप्टिकल फायबर इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपाच्या अधीन नसल्यामुळे, एमआरआय स्कॅनसारख्या विविध चाचण्यांसाठी ते आदर्श आहे.  फायबर ऑप्टिक्सच्या इतर वैद्यकीय अनुप्रयोगांमध्ये एक्स-रे इमेजिंग, एंडोस्कोपी, लाइट थेरपी आणि सर्जिकल मायक्रोस्कोपीचा समावेश आहे.

धन्यवाद

🚩 जय शिवराय 🚩