लखनौ करार हा भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग यांच्यात 1916 मध्ये लखनौ येथे झालेला एक करार होता. हा करार भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील एक महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड ठरला, कारण ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा हा पहिला प्रसंग होता.

करारातील प्रमुख तरतुदी खालीलप्रमाणे आहेत:

भारताला स्वायत्तता देण्यासाठी ब्रिटिश सरकारला एक पत्र लिहिले जाईल.

केंद्रीय सरकारमध्ये हिंदू आणि मुस्लिम लोकसंख्येचे प्रतिनिधित्व समान असेल.

प्रांतांमध्ये, मुस्लिम बहुसंख्या असलेल्या प्रांतात विधानसभेत हिंदू आणि मुस्लिम सदस्यांची संख्या समान असेल.

मुस्लिम बहुसंख्या असलेल्या प्रांतात, मुस्लिम लोकांना स्वतंत्र मतदानाचे अधिकार दिले जातील.

लखनौ कराराचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे:

या करारामुळे हिंदू-मुस्लिम ऐक्याला चालना मिळाली.

या करारामुळे ब्रिटिश सरकारला भारतात स्वायत्तता देण्याच्या मागणीला अधिक गंभीरपणे घेण्यास भाग पाडले गेले.

या करारामुळे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याला नवी दिशा मिळाली.

लखनौ कराराचे काही तोटे देखील होते. या करारामुळे मुस्लिम लीगला हिंदू बहुसंख्या असलेल्या प्रांतात विशेषाधिकार मिळाले. यामुळे हिंदूंमध्ये असंतोष निर्माण झाला. या करारामुळे हिंदू-मुस्लिम ऐक्यावर कायमस्वरूपी परिणाम झाला नाही.

तथापि, लखनौ कराराचे महत्त्व कमी करणे कठीण आहे. हा करार भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात एक महत्त्वपूर्ण टप्पा होता. या करारामुळे हिंदू-मुस्लिम ऐक्याची शक्यता निर्माण झाली आणि भारताला स्वायत्तता मिळवण्यासाठी ब्रिटिश सरकारला अधिक गंभीरपणे विचार करण्यास भाग पाडले गेले.