1 उत्तर
1
answers
मौर्यकालीन प्रांतीय प्रशासन व्यवस्थेवर माहिती मिळेल का?
0
Answer link
मौर्य प्रांतीय प्रशासन प्रणालीची माहिती
मौर्य साम्राज्य (321-185 BCE) हे एक केंद्रीकृत राज्य होते ज्याने त्याच्या विशाल प्रदेशावर प्रभावीपणे शासन करण्यासाठी प्रशासनाची एक अत्यंत संघटित व्यवस्था लागू केली. प्रशासकीय पदानुक्रमाच्या शीर्षस्थानी सम्राट होता, ज्याला मंत्रिमंडळाने सल्ला दिला होता आणि शासनाच्या विविध क्षेत्रांसाठी जबाबदार असलेल्या अनेक प्रमुख अधिकाऱ्यांचे निरीक्षण केले होते.
साम्राज्याची अनेक प्रांतांमध्ये विभागणी करण्यात आली होती, त्यातील प्रत्येक प्रांत सम्राटाने नियुक्त केलेल्या राज्यपालाद्वारे चालवला जात असे. प्रांतांची पुढे "अहारा" नावाच्या छोट्या प्रशासकीय युनिट्समध्ये विभागणी करण्यात आली, ज्यांची विभागणी गावांमध्ये करण्यात आली. कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्यासाठी, कर गोळा करण्यासाठी आणि त्यांच्या प्रांतातील प्रशासकीय यंत्रणेचे कार्यक्षम कार्य सुनिश्चित करण्यासाठी राज्यपाल जबाबदार होते.
राज्यपालांव्यतिरिक्त, मौर्य प्रशासनात विशिष्ट कार्यांसाठी जबाबदार असलेले इतर अनेक अधिकारी समाविष्ट होते. यामध्ये गुप्तचर माहिती गोळा करण्यासाठी जबाबदार असलेले हेर आणि न्याय प्रशासनावर देखरेख ठेवण्यासाठी जबाबदार असलेल्या अधीक्षकांचा समावेश होता. मौर्य व्यवस्थेमध्ये कर आकारणीची एक प्रणाली देखील समाविष्ट होती, ज्यामध्ये कर संग्राहक साम्राज्याच्या प्रजेकडून कर गोळा करण्यासाठी जबाबदार होते.
एकूणच, मौर्य प्रशासनाची व्यवस्था अत्यंत केंद्रीकृत आणि कार्यक्षम होती, आणि साम्राज्याच्या यशात महत्त्वाची भूमिका बजावली. याने मौर्य शासकांना मोठ्या आणि वैविध्यपूर्ण प्रदेशावर प्रभावीपणे शासन करण्याची आणि विविध लोकसंख्येवर नियंत्रण ठेवण्याची परवानगी दिली.