इतिहास
ॲनी बेझंट यांच्या होमरूल चळवळीचे भारतात झालेले परिणाम:
- राष्ट्रीय चेतना जागृत: होमरूल चळवळीने भारतीयांमध्ये राष्ट्रीयत्वाची भावना जागृत केली. स्वराज्य मिळवण्याची तीव्र इच्छा लोकांमध्ये निर्माण झाली.
- लोकमान्य टिळकांसारख्या नेत्यांचे पुनरागमन: या चळवळीमुळे लोकमान्य टिळकांना भारतीय राजकारणात पुन्हा सक्रिय होण्याची संधी मिळाली.
- राजकीय विचारांना चालना: होमरूल लीगने भारतीयांना स्वशासन आणि राजकीय हक्कांसाठी संघर्ष करण्यास प्रवृत्त केले.
- गांधी युगाची तयारी: या चळवळीने महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रीय आंदोलनासाठी एक मजबूत पाया तयार केला.
- ब्रिटिश सरकारवर दबाव: या चळवळीमुळे ब्रिटिश सरकारवर भारतीयांना काही प्रमाणात सवलती देण्याचा दबाव वाढला.
- प्रांतीय सरकारमध्ये भारतीयांचा सहभाग: होमरूल चळवळीमुळे ब्रिटिश सरकारला प्रांतीय सरकारमध्ये भारतीयांचा सहभाग वाढवावा लागला.
ॲनी बेझंट यांच्या होमरूल चळवळीने भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
अधिक माहितीसाठी: ब्रिटानिका - होमरूल चळवळ (इंग्रजी)
- औद्योगिक क्रांती: नवीन तंत्रज्ञान आणि उत्पादन पद्धतींचा विकास (विकिपीडिया).
- राजकीय क्रांती: अमेरिकन आणि फ्रेंच राज्यक्रांतींसारख्या महत्त्वपूर्ण राजकीय उलथापालथी (विकिपीडिया).
- साम्राज्यवादाचा उदय: युरोपीय राष्ट्रांनी जगाच्या विविध भागांवर केलेले शासन (विकिपीडिया).
- दोन महायुद्धे: पहिले महायुद्ध आणि दुसरे महायुद्ध आणि त्यांचे जागतिक परिणाम.
- शीतयुद्ध: अमेरिका आणि सोव्हिएत युनियन यांच्यातील वैचारिक संघर्ष.
- तंत्रज्ञान आणि विज्ञान: विज्ञानातील प्रगती आणि नवीन तंत्रज्ञानाचा विकास.
- जागतिकीकरण: जग एकत्र येऊन व्यापार, संस्कृती आणि माहितीची देवाणघेवाण वाढली आहे.
थोडक्यात, आधुनिक इतिहास म्हणजे मागील काही शतकांतील महत्त्वपूर्ण बदल आणि घटनांचा अभ्यास आहे, ज्यांनी आजच्या जगाला आकार दिला.
इतिहासाचे मुख्य प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- प्रागैतिहासिक इतिहास (Prehistoric History):
या प्रकारात मानवी लेखन प्रणाली सुरू होण्यापूर्वीच्या घटनांचा अभ्यास केला जातो. पुरातत्वीय उत्खननात सापडलेल्या अवशेषांवर आधारित माहिती वापरली जाते.
- अभिलेखीय इतिहास (Recorded History):
हा इतिहास लेखी नोंदींवर आधारित असतो. यात शासकीय अभिलेखे, खाजगी पत्रव्यवहार, आणि इतर लिखित साधनांचा वापर केला जातो.
- मौखिक इतिहास (Oral History):
मौखिक इतिहास म्हणजे लोकांच्या तोंडून ऐकलेल्या आठवणी, अनुभव आणि कथांवर आधारित इतिहास.
- राजकीय इतिहास (Political History):
राजकीय इतिहासामध्ये राज्य, सरकार, राजकीय नेते आणि त्यांच्या धोरणांचा अभ्यास केला जातो.
- सामाजिक इतिहास (Social History):
सामाजिक इतिहास समाजात राहणाऱ्या लोकांच्या चालीरीती, परंपरा, सामाजिक संबंध आणि बदलांचा अभ्यास करतो.
- आर्थिक इतिहास (Economic History):
आर्थिक इतिहासामध्ये उत्पादन, वितरण, व्यापार आणि आर्थिक विकास यांचा अभ्यास केला जातो.
- सांस्कृतिक इतिहास (Cultural History):
सांस्कृतिक इतिहास कला, साहित्य, संगीत, नृत्य, नाटक अशा सांस्कृतिक घडामोडींचा अभ्यास करतो.
हे इतिहासाचे काही प्रमुख प्रकार आहेत. याव्यतिरिक्त, भौगोलिक इतिहास, वैज्ञानिक इतिहास, लष्करी इतिहास, आणि इतर अनेक उपप्रकार देखील अभ्यासिले जातात.
इतिहास म्हणजे काय:
इतिहास म्हणजे भूतकाळातील घटनांचा अभ्यास. भूतकाळात घडून गेलेल्या सामाजिक, आर्थिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक बदलांचा अभ्यास करणे होय. इतिहासाच्या अभ्यासातून आपल्याला मानवी समाजाच्या विकासाची दिशा समजते.
इतिहासाचे प्रकार:
- राजकीय इतिहास: राजकीय इतिहासामध्ये राज्यशास्त्र, युद्धे, राजघराणी आणि त्या वेळची राजकीय परिस्थिती यांसारख्या घटनांचा अभ्यास केला जातो.
- सामाजिक इतिहास: सामाजिक इतिहास समाजात रूढ असलेल्या चालीरीती, परंपरा, लोकांचे जीवनमान, सामाजिक संबंध आणि सामाजिक बदलांचा अभ्यास करतो.
- आर्थिक इतिहास: आर्थिक इतिहासामध्ये उत्पादन, व्यापार, उद्योग, आर्थिक धोरणे आणि आर्थिक विकास यांचा अभ्यास असतो.
- सांस्कृतिक इतिहास: सांस्कृतिक इतिहास कला, साहित्य, संगीत, नृत्य, नाटके, धार्मिक विचार आणि तत्त्वज्ञान यांचा अभ्यास करतो.
- वैज्ञानिक इतिहास: वैज्ञानिक इतिहास विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील बदल आणि प्रगतीचा अभ्यास करतो.
इतिहास महत्वाचा का आहे:
इतिहास आपल्याला भूतकाळातील चुका आणि यशांपासून शिकण्यास मदत करतो. वर्तमान समजून घेण्यासाठी आणि भविष्य सुधारण्यासाठी मार्गदर्शन करतो.
अधिक माहितीसाठी:
क्रांतीचा शोध कोणी लावला हे निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे, कारण 'क्रांती' ही संकल्पना अनेक शतकांपासून विकसित झाली आहे.
'क्रांती' शब्दाचा अर्थ:
- राजकीय क्रांती: existing राजवटीला उलथून पाडणे.
- सामाजिक क्रांती: समाजात मूलभूत बदल घडवणे.
- औद्योगिक क्रांती: तंत्रज्ञानात मोठे बदल होणे.
'क्रांती' या संकल्पनेचा वापर अनेक विचारवंत आणि लेखकांनी केला आहे. त्यापैकी काही महत्त्वाचे लोक:
- निकोलस कोपर्निकस: यांनी खगोलशास्त्रात क्रांती घडवून आणली. ( Britannica)
- ऍडम स्मिथ: यांनी अर्थशास्त्रामध्ये क्रांती घडवली. (Britannica)
- कार्ल मार्क्स: यांनी सामाजिक आणि राजकीय विचारांमध्ये क्रांती घडवली. (Britannica)
त्यामुळे, क्रांतीचा शोध एका व्यक्तीने लावला असे म्हणणे योग्य नाही. ही संकल्पना अनेक वर्षांमध्ये विकसित झाली आहे आणि अनेक लोकांनी यात योगदान दिले आहे.
जिवा महाले हे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सैन्यातील शूर आणि निष्ठावानBodyguard होते. त्यांच्या वंशावळीबद्दल अधिकृत माहिती उपलब्ध नाही, परंतु त्यांच्याबद्दल काही महत्त्वाची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:
- जन्म आणि कुटुंब: जिवा महाले यांचा जन्म आणि कुटुंबाबद्दल फारशी माहिती उपलब्ध नाही. ते कोणत्या जातीचे होते ह्याबद्दल देखील ठोस माहिती नाही.
- कारकीर्द: ते शिवाजी महाराजांच्या सैन्यातBodyguard म्हणून कार्यरत होते आणि त्यांनी अनेक महत्त्वपूर्ण मोहिमांमध्ये भाग घेतला.
- आग्र्‍याहून सुटका: १६६६ मध्ये जेव्हा शिवाजी महाराज आग्र्‍याच्या भेटीवर गेले होते, तेव्हा तेथे त्यांना अटक करण्यात आली. त्या वेळी जिवा महाले यांनी महाराजांच्या सुटकेत महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.
- शिवा काशीद: जिवा महाले यांच्याबरोबर शिवा काशीद नावाच्या आणखी एका व्यक्तीने महाराजांसाठी आपले प्राण धोक्यात घातले.
- मृत्यू: जिवा महाले यांच्या मृत्यूची तारीख आणि ठिकाण अज्ञात आहे.
अधिक माहितीसाठी काही संदर्भ: