या कथेतील नायक स्वतःची जात लपवतो. मनुवदाचा पगडा असलेले रामशरण, माताप्रसाद, रणछोड, देवजी ही पात्रे राहणीमानावरून नायकाला उच्चवर्णीय समजतात. त्याला राहिला रणछोड एक खोली देतो. नायक जात लपवण्यासाठी तोलून - मापून बोले, एकाकांत रमणे, स्वनिंदा करणे यांना प्राधान्य देतो.

 त्याचवेळी मुंबईच्या काशिनाथ सकपाळला जाती अस्पृश्यतेमुळे कामगारांशी सामना करावा लागतो.तो उग्र, रागीट पवित्रा निर्माण करून समूहाला आवाहन करतो. मारहाणीच्या भीतीपोटी हातात सुरा घेऊन खून करण्याची भाषा नायकाजवळ बोलून दाखवतो. 

उच्च - नीचतेमुळे स्फोटक, दहशतीच्या अमानुष वातावरणात कथा नात्यरूप धारण करतो. जातिभेद-द्वेष-अस्मिता, स्पृश्य-अस्पृश्यता, रामशरणची गुरुभक्ती व दानवीपणा, काशिनाथ व नाईकाचा नोकरी सोडण्याचा निर्णय, खरी जात समजल्यामुळे नायकाला झालेली मारहाण आदी घटना घडली वाचकाला अस्वस्थ आणि अंतमूर्ख करते, विचारप्रणव बनवते. 

या कथेतील सर्व पात्रे सुडाच्या, संतापाच्या, दुःखाच्या, दैन्याच्या टोकाला जाऊन पोहचली आहेत की त्यांचा कधीही कडेलोट होऊ शकतो.

'जेव्हा मी जात चोरली होती' या कथेचे कथानक खालीलप्रमाणे स्पष्ट करता येईल:

कथानक:

1. कथेची सुरुवात: कथा नायकाच्या बालपणी सुरू होते. तो एका विशिष्ट जातीतील आहे, पण त्याला त्याची जाणीव नसते. त्याचे वडील त्याला सांगतात की जात चोरणे म्हणजे काय.
2. जातीचा शोध: नायक मोठा झाल्यावर त्याला त्याच्या जातीबद्दल कुतूहल निर्माण होते. तो आपल्या मित्रांना आणि शिक्षकांना त्याच्या जातीबद्दल प्रश्न विचारतो.
3. अनुभव: नायक अनुभवतो की समाजात जातीभेद आहे आणि त्यामुळे काही लोकांना त्रास सहन करावा लागतो.
4. निर्णय: नायक ठरवतो की तो त्याची जात चोरणार आहे, म्हणजे तो कोणालाही त्याची जात सांगणार नाही.
5. संघर्ष: जात चोरल्यामुळे नायकाला अनेक समस्या येतात. त्याला त्याच्या ओळखीचा आणि अस्तित्वाचा प्रश्न पडतो.
6. निष्कर्ष: शेवटी, नायकाला जाणीव होते की जात चोरणे हा समस्येचा उपाय नाही. त्याने ठरवले की तो त्याची जात उघडपणे स्वीकारेल आणि जातीभेदाविरुद्ध लढा देईल.

कथेतील मुख्य मुद्दे:

• जातीभेद
• ओळख आणि अस्तित्व
• सामाजिक न्याय

'जेव्हा मी जात चोरली होती' ही कथा जातीभेदाच्या समस्येवर प्रकाश टाकते आणि लोकांना याविरुद्ध लढण्यासाठी प्रोत्साहित करते.