विषाणू आणि जीवाणू हे दोन्ही सूक्ष्मजीव आहेत हे आपण पहिले समजून घेतले पाहिज. विषाणू ला इंग्लिश मध्ये व्हायरस म्हणतात तर जिवाणू ला इंग्लिश मध्ये बॅक्टेरिया म्हणतात. विषाणू हा स्वतःची ऊर्जा स्वतः तयार करू शकत नाही, तो परावलंबी असतो म्हणूनच तो आपल्या शरीरावर आणि शरीराच्या पेशींवरती आक्रमण करतो. याउलट जिवाणू स्वतःची ऊर्जा स्वतः तयार करतो.

विषाणू परावलंबी असल्याकारणाने जवळपास प्रत्येक विषाणू हा शरीरासाठी घातक असतो. या उलट प्रत्येक जिवाणू हा शरीरासाठी घातक नसतो, जसे की पोटामध्ये असलेले काही जिवाणू पचनक्रियेत मदत करतात. आणि आपल्याला विविध जीवनसत्वे मिळवून देण्यास मदत करतात. याउलट विषाणू आपल्या शरीराला कुठलीही मदत करत नाही. मात्र सर्व जिवाणू हे चांगले असतात असे नाही, जसे की काविळीसारखा रोग हा जीवाणूंमुळेच होतो.

जिवाणू एकपेशीय आणि सजीव असतात. त्यांच्यापाशी जगण्यासाठी, पुनरुत्पादनासाठी लागणारी सगळी यंत्रणा असते. त्यामुळे त्यांना स्वतंत्र अस्तित्व असतं. जिवाणूंमुळे विषमज्वर, पटकी, धनुर्वात वगैरे रोग होऊ शकतात. त्यांच्यावर प्रतिजैविकांनी (अँटिबायॉटिक्स) इलाज करता येतो.