विज्ञान

प्रश्न 1: मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोणती आहे?

उत्तर: यकृत (Liver)

प्रश्न 2: वनस्पती आपले अन्न कसे तयार करतात?

उत्तर: प्रकाश संश्लेषण (Photosynthesis) प्रक्रियेद्वारे.

प्रश्न 3: आम्ल पर्जन्याचे (Acid rain) मुख्य कारण काय आहे?

उत्तर: सल्फर डायऑक्साइड (Sulfur dioxide) आणि नायट्रोजन ऑक्साइड (Nitrogen oxide) हे वातावरणातील प्रदूषणकारी वायू.

प्रश्न 4: मानवी रक्तातील लाल रक्तपेशींचे (Red blood cells) कार्य काय आहे?

उत्तर: ऑक्सिजन (Oxygen) वाहून नेणे.

प्रश्न 5: ध्वनी कशामुळे निर्माण होतो?

उत्तर: कंपनामुळे (Vibration).

प्रश्न 6: खालीलपैकी कोणता रोग डासांमुळे पसरतो?

1. मलेरिया (Malaria)
2. डेंग्यू (Dengue)
3. चिकनगुनिया (Chikungunya)

उत्तर: वरील सर्व.

प्रश्न 7: विद्युत परिपथ (Electric circuit) म्हणजे काय?

उत्तर: विद्युत परिपथ म्हणजे विद्युत घटकांमधून विद्युत धारा प्रवाहित होण्याचा मार्ग.

प्रश्न 8: नैसर्गिकरित्या आढळणारा सर्वात कठीण पदार्थ कोणता आहे?

उत्तर: हिरा (Diamond).

प्रश्न 9: मानवी शरीरातील सर्वात लहान हाड कोणते आहे?

उत्तर: স্টেপিস (Stapes) (कानातील हाड).

प्रश्न 10: गुरुत्वाकर्षण (Gravity) म्हणजे काय?

उत्तर: गुरुत्वाकर्षण म्हणजे दोन वस्तु एकमेकांना आकर्षित करण्याची शक्ती.

7 व्या वर्गाच्या विज्ञानावर आधारित काही प्रश्न खालीलप्रमाणे:

1. अन्न साखळी म्हणजे काय?

   अन्न साखळी म्हणजे सजीवांमध्ये अन्नाच्या माध्यमातून ऊर्जा एका सजीवाकडून दुसऱ्या सजीवाकडे कशी जाते हे दर्शवणारी एक साधी रचना आहे.

2. प्रकाश संश्लेषण (Photosynthesis) म्हणजे काय?

   प्रकाश संश्लेषण ही एक प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे वनस्पती सूर्यप्रकाश, पाणी आणि कार्बन डायऑक्साइड वापरून स्वतःचे अन्न तयार करतात.

3. मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोणती आहे?

   मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी यकृत (Liver) आहे.

4. ॲसिड (Acid) म्हणजे काय?

   ॲसिड हे रासायनिक पदार्थ आहेत ज्यांची चव आंबट असते आणि ते निळ्या लिटमस पेपरला लाल करतात.

5. पाण्याचे सूत्र काय आहे?

   पाण्याचे रासायनिक सूत्र H₂O आहे, म्हणजे पाण्याचे प्रत्येक रेणू दोन हायड्रोजन atoms आणि एक ऑक्सिजन atom पासून बनलेला असतो.

6. विद्युत परिपथ (Electric circuit) म्हणजे काय?

   विद्युत परिपथ म्हणजे विद्युत धारा प्रवाहित होण्याचा मार्ग. यात बॅटरी, स्विच, बल्ब आणि वायर (तार) इत्यादी घटक असतात.

7. ध्वनी कसा निर्माण होतो?

   ध्वनी वस्तूंच्या कंपनामुळे निर्माण होतो. जेव्हा एखादी वस्तू vibrate होते, तेव्हा तिच्या आजूबाजूच्या हवेत compressions आणि rarefactions तयार होतात, ज्यामुळे ध्वनी आपल्या कानांपर्यंत पोहोचतो.

भारतामध्ये 28 फेब्रुवारी हा दिवस राष्ट्रीय विज्ञान दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

या दिवशी, 1928 मध्ये, भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ सी.व्ही. रमण यांनी ' Raman Effect ' चा शोध लावला होता, ज्यामुळे त्यांना 1930 मध्ये नोबेल पारितोषिक मिळालं.

हा दिवस विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचे महत्त्व दर्शवतो.

मुख्य अभ्यास पद्धती:

 * निरीक्षण: कोणतीही घटना किंवा वस्तू काळजीपूर्वक पाहणे आणि नोंद करणे.

 * प्रयोग: नियंत्रित परिस्थितीत घटनांचा अभ्यास करून त्यांचे कारणे शोधणे.

 * तर्कशास्त्र: उपलब्ध माहितीच्या आधारे निष्कर्ष काढणे.

 * गणितीय मॉडेलिंग: गणिताच्या साहाय्याने घटनांचे वर्णन करणे आणि भविष्यवाणी करणे.

 * सिमुलेशन: संगणकाच्या साहाय्याने वास्तविक घटनांचे अनुकरण करणे.

पूर्णत्वाचा प्रश्न:

 * विकासशील प्रक्रिया: विज्ञान हे सतत शिकण्याची प्रक्रिया आहे. नवीन शोधांमुळे जुनी माहिती बदलू शकते.

 * मर्यादा: कोणतीही पद्धती सर्व परिस्थितींमध्ये योग्य नसते. काही प्रश्नांची उत्तरे शोधण्यासाठी नवीन पद्धती विकसित कराव्या लागतात.

 * मानवी घटक: शास्त्रज्ञांचे पूर्वग्रह, भावना आणि वैयक्तिक अनुभवही परिणाम करू शकतात.

निष्कर्ष:

विज्ञान हे सत्य शोधण्याचा प्रयत्न आहे. या प्रयत्नात विविध पद्धतींचा वापर केला जातो. कोणतीही पद्धती पूर्ण नसली तरी, त्यांच्या संयुक्त प्रयत्नातून आपल्याला विश्वाबद्दल अधिक चांगले ज्ञान मिळते.

अधिक माहितीसाठी:

 * वैज्ञानिक पद्धती: ही विज्ञानाची मूलभूत पद्धती आहे. यामध्ये प्रश्न विचारणे, कल्पना करणे, प्रयोग करणे, डेटा विश्लेषण करणे आणि निष्कर्ष काढणे या प्रक्रियांचा समावेश होतो.

 * विज्ञान शाखा: भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र, गणित इत्यादी विज्ञान शाखांमध्ये वेगवेगळ्या अभ्यास पद्धती वापरल्या जातात.

नोट: ही माहिती सामान्य स्वरूपाची आहे. विज्ञानाच्या अभ्यासाच्या पद्धतींबद्दल अधिक सखोल माहितीसाठी तुम्ही संबंधित पुस्तके किंवा लेख वाचू शकता.

त्याकरिता आपण आपली भूमिका स्पष्ट मांडली पाहिजे.

होय , त्यासाठी आई कडून आशिर्वाद घेऊन आत्म तत्व काय आहे, त्याचं शिक्षण झाले तर मला तुम्हांला माहिती मिळेल अशी एक देवता जी विद्या सरस्वती आहे तिच्याकडून जाणकारी प्राप्त होते . मानवाला कान नाक डोळे तोंड पाय  त्वचा  आदि सजग संवेदनशील असे मिळाले आहेत. त्याद्वारे आपल्याला जाणकारी ओळख करून देण्यात हे मन मेंदू मनगट मजबूत करावे लागते. विद्या सरस्वती ही काया मने वाचे आपणांस उघड्या डोळ्यांनी शिक्षण देते. या निसर्गातील पशुपक्षी कीटक झाडे वनस्पती वनराई तसेच हे डोंगर दर्यां निर्झर धबधबे जलप्रवाह नदी ओहळ सागर आकाश आदि द्वारे शिक्षण उपलब्ध आहे.  हे उद् भव पाहून ओळख ही  दृढ विश्वासाने कायमदायम होते आणि मनी समर्थपणे रूजते. कारण देवाचेच देणं जे वर्तमान आज ही आहे पूर्वीही होते व निसर्ग पुढेही तेच चालू ठेवेल. कारण कणाकणात देवकणांची ऊर्जा ताकद शक्ति बळ अजर अमर आहे हा विश्वास आहे.

हे सुज्ञानी लोक जाणतात आणि मग हे विज्ञान नियमांचा आधार घेत आपले कौशल्य वाढीस लागते. हे एकच एक तत्व दृढ आहे तर मग आपण विवेक विचारधारा जपुन काही मिलवर्तन परिवर्तन घडवून आणू शकतो . हा विश्वास स्थिरमनाचा भाग माणसाला स्वस्थ कसा बसू देईल . जर निसर्ग कायमदायम समर्थपणे आपले चक्र सुरू ठेवतोय तर माझी निरिक्षणे नोंदवली पाहिजेत व बदल करता येणार अशी बुद्धी त्यांनेच दिली आहे. तिचा वापर करून मला प्रतिसाद मिळतोय का याचा विचार मागोवा हे ज्ञान विज्ञान आणि तंत्रज्ञान हे प्रज्ञान एकमेकांना पूरक होईल ही जिज्ञासा जागी झाली. यात आर्तता आहे व अर्थार्जन ही आहे . मग आपले ज्ञान तेजाचे प्रतीक हे झळकले पाहिजे अशी निर्मल ओढ लागली. 

ही आर्तता आर्थार्थी जिज्ञासू वृत्तीने ज्ञानी बनली तरच मिलवर्तन एक सद्भाव सद्विचार पुढे परिवर्तन घडुन येईल ही खात्री झाली. यातूनच नवविधा भक्ती भाव मिळत गेला .आणि माणूस या वर्तमानी सर्वोत्तम प्रेम कामगिरी करत एकनिष्ठ राहण्याची किमया साधताना तहानभूक विसरला . उपासतापास  सुरू झाले . व्रतवैकल्ये साधनं समोर आली. एक नवीन दृश्य पाहून आनंदित वृत्तीने सर्व मनोकामना संकल्प कृतिशील वाटचालीने निश्चितच पूर्ण होतील हे जाणून तो हरीला भजू लागला . आता हरी हा व्यथा दूर करणारा , हर्ता कर्ता करविता आहे .ही मूळ माऊली आई आहे .आणि आत्मा ईश्वरी देहादेही एक तत्व दृढ धरी मना हरिसी करुणा येईल तुझी...अशी ही आठवण ...कधी विसर ना व्हावा...संतसंग देई सदा ...असा भाव... भाव तोचि देव भावेविण देव न कळे नि :संदेह ... ही भावना स्थिर झाली , आणि हृदयांहृदयी हा अंश देवकणं प्रत्येक मानवी हृदयांत 

 लपला आहे तोच आत्मा हा पांडुरंगाचा एक अंश  आहे त्यालाच आपण सतत सक्रीय सहभाग घेऊन कार्यप्रवण करण्यासाठी सतत ध्यानी मनी जागृती स्वप्नी नामामृताने अंभ्यग्यस्नान घालावे लागेल . भजन पूजन कीर्तन सत्संग सेवेने हा अंश चमकदार बनतो व मुखकमलावर एक गोड तेज येते . असा चैतन्य लावण्याचा गाभा प्रकाशित राहील हे पाहिले पाहिजे. आयुष्याचा ताणाबाणा बुनियाद विणं ही रेशीम वस्त्राप्रमाणे मजबूत व्हावी . हातात काम मुखाने राम..

हे विठ्ठल, विठ्ठल जय हरी नाम अमृत कुपी साधुसंतांना सापडली .

म्हणून तो हा विठ्ठल बरवा,तो हा माधव बरवा करीत पायी वारी करत आहे कारण तो देव एक करूनी घ्यावा, त्याशिवाय सुख समाधान नाही. ही खात्री आहे की, विटेवरचा पांडुरंग हा वाटसरूंना , चुकलेल्या लोकांना , थकलेल्या जीवाला, असाह्य वेदनांना पळवून लावणारा तसेच आंधळ्या पांगळ्यांना ही डोंगर पार करायला बळ देतोय ,असा विश्वास वाटतो. 

आणि म्हणूनच जनजागृती व्हावी यासाठी समर्पित भावनेने सेवा देणारे सत्यार्थी भावार्थी आपल्यात सामावून घेत मनं जोडण्याची किमया साधत ही आषाढी एकादशी निमित्त जी वारी आहे तिला एक आगळं वेगळं महत्त्व आहे, देवशयनी एकादशी या व्रताचा ही महिमा आहे, तुझे नाम घेता देवा होई समाधान...असं  ते प्रेमानं जगणं सुंदर करीत पुढे वाट चालत आहे.सर्व दुःख यातना सहन करत तो भजनात किर्तनात एकरसी एकनिष्ठ एकजीवी दैदिप्यमान प्रेम कामगिरी विश्वासाने पार पाडतो आहे.. कारण विठ्ठल मी पाहिला... आजि सोनियाचा दिनु, वर्षे अमृताचा घनु, हरि पाहिला रे हरि पाहिला रे, सबाह्य अभ्यंतरी व्यापक हा मुरारी...

वि म्हणजे विनाश ना होणारा अटळ अजर अमर अखंड                          एकच एक जो विशुद्ध आहे..

ठ्ठ म्हणजे जिकडे तिकडे चोहीकडे मागे उभा मंगेश पुढे उभा                    मंगेश असा ठासून भरलेला 

ल म्हणजे ज्याला अंत लय नाही असा...हा पांडुरंग 

तो पूर्ण अंश प्रभु परमात्मा आहे..

वारी वारी जन्ममरणांते वारी,हारी पडलो आता संकट निवारी !!!

या वर्तमानी सर्वोत्तम प्रेम कामगिरी आहे आणि म्हणूनच या वारीत .... १. कुणालाही निमंत्रण नाही 

२. कुठलीचं भंपकबाजी नाही.

३.कोणाचा कोणावर राग रूसवा नाही 

४. कोण खायला घालेल की नाही हे माहित नाही 

५.खिशात एक रूपया या दमडीची गरज नाही 

६.कुठेही गालबोट लागत नाही 

७.इहलोकी एवढां मोठा सोहळा जगाच्या पाठीवर कुठेही  नाही 

८. कोठेच कुणाजवळ गर्वाचा किंवा अहंकाराचा लवलेश नाही 

९. असा नेत्रदिपक सोहळा , ऊर भरून आनंद प्रसन्नता लाभणारा सोहळा 

१०. श्रीमंतच नाही तर गर्भश्रीमंतीचा सोहळा,कुबेराला ही लाजवेल असा दिमाखदार सोहळा 

११.   हा सगळा वारीचा अट्टाहास का ?

         तर फक्त....

       मुख दर्शन व्हावे आता, 

        तू सकळं जनांचा दाता  ||

       घे कुशीत या माऊली तुझ्या 

        पायरी ठेवीतो माथा. !!!

या आषाढी एकादशीच्या दिवशी आपले मन नमन करून सहजतेने विशालतेकडे पहात ... देवा तूचि गणेशु, सकलार्थ मति प्रकाशु... भला करो कर्तार,सबका सबविधी हो कल्याण !!!

दुरितांचे तिमीर जावो,विश्व स्वधर्म सूर्ये पाहो ...

जो जो वांछिल ते ते लाहो सकळ प्राणिजात  !!

विठ्ठल विठ्ठल जय हरी, जय जय राम कृष्ण हरी !!

 

विज्ञानाच्या अभ्यासाच्या पद्धती खालीलप्रमाणे आहेत:

या पद्धती वापरून वैज्ञानिक ज्ञानाची निर्मिती करतात.

अधिक माहितीसाठी, आपण हे पाहू शकता: विकासपीडिया लेख .