समाजवाद

आणखी माहितीसाठी वाचा https://vishwakosh.marathi.gov.in/32348/

 < शहरी आणि ग्रामीण भारतामध्ये फरक आहे. ग्रामीण भारत आणि शहरी भारतामध्ये पाहिलेले एक मुख्य फरक म्हणजे त्यांचे जिवंत जीवनमान.

 

शहरी भारतातील लोक भारतातील ग्रामीण भागातील राहणा पेक्षा चांगले राहणीमान परिस्थिती आहे ग्रामीण आणि शहरी भारतामधे एक व्यापक आर्थिक अंतर आहे शहरी भारताच्या तुलनेत ग्रामीण भारत फारच गरीब आहे.

शहरी आणि ग्रामीण भारतामध्ये पाहिलेले आणखी एक फरक म्हणजे त्यांचे शिक्षण आहे. ग्रामीण भारतात, पालक आपल्या मुलांना क्वचितच शिक्षण देतात आणि त्याऐवजी, आपल्या मुलांना शेतात काम करितात. ग्रामीण भारतातील शिक्षणाच्या अभावामुळे गरीबी आणि पुरेशा पायाभूत सुविधांची कमतरता याला प्राधान्य दिले जाऊ शकते.

 

घरांची पाहणी करताना, शहरी भागातील सुमारे तीन चतुर्थांश घरांचे पक्के घरे राहतात. दुसरीकडे, ग्रामीण भारतातील केवळ एक चतुर्थांश लोक पक्के घरेमध्ये राहतात. ग्रामीण भागात पिण्याचे पाणी हे भूजल हे प्रमुख स्रोत असले तरी शहरी लोक टॅप-वॉटरवर अधिक अवलंबून असतात. < ग्रामीण भारताच्या तुलनेत नागरी भारत जवळजवळ विद्युतीकरण करण्यात आला आहे. एक अगदी गावांमध्ये येऊ शकते जेथे वीज पॉवर अद्याप उपलब्ध नाही.

 

स्वच्छताविषयक सुविधा वापरताना ग्रामीण भारतामध्ये हे मर्यादित आहे. ग्रामीण भारतातील 9 0 टक्के घरांमध्ये शौचालय नाही, परंतु शहरी भागातील हे असे नाही.

बहुतेक घडामोडी अजूनही भारतातील ग्रामीण भागांमध्ये पोहोचल्या नाहीत. शारिरीक आरोग्याच्या बाबतीत ग्रामीण भारतातील शहरी भागांच्या तुलनेत चांगली रुग्णालये नसतात. ग्रामीण भागातील काही भागात एक दवाखान्याचीही कमतरता आहे.

सारांश:

1 शहरी भागातील लोक भारतातील ग्रामीण भागातील राहणा पेक्षा चांगले राहणीमान परिस्थिती आहेत.

2 शहरी भारताच्या तुलनेत ग्रामीण भारत खूपच गरीब आहे.

3 ग्रामीण भारतात, पालक आपल्या मुलांना क्वचितच शिक्षण देतात आणि त्याऐवजी, आपल्या मुलांना शेतात काम करितात.

4 शहरी भागातील सुमारे तीन चतुर्थांश घरांचे पक्के घरे राहतात. दुसरीकडे, ग्रामीण भारतातील केवळ एक चतुर्थांश लोक पक्के घरेमध्ये राहतात.

5 बहुतेक घडामोडी अद्याप भारतातील ग्रामीण भागांमध्ये पोहोचल्या नाहीत. < 6 शारिरीक आरोग्याच्या बाबतीत ग्रामीण भारतामध्ये शारिरीक रुग्णालयांच्या तुलनेत चांगली रुग्णालये नसतात. <

ग्रामीण आणि शहरी पर्यावरणीय उत्तराधिकारी दरम्यान फरक

ग्रामीण आणि शहरी पर्यावरणीय उत्तराधिकारी दरम्यान फरक

ग्रामीण विरुद्ध शहरी पर्यावरणीय वारसाहक्क उत्तराधिकार आणि राज्यांचे वारसदारांना वारसा मिळवणे

ग्रामीण आणि उपनगरातील आणि शहरी दरम्यान फरक

ग्रामीण आणि उपनगरातील आणि शहरी दरम्यान फरक

ग्रामीण विरुद्ध उपनगरातील विरूद्ध शहरी दरम्यान फरक लोकसंख्येच्या तुलनेत ग्रामीण भागात राहणारे तीन भिन्न मार्ग आहेत. आपण एका शहरात राहू शकता;

समाजवादी विचारांची वाढ युरोपातील अनेक चिंतनशील व विचारवंत नेत्यांच्या विचारमंथनातून झाली आहे. सामान्यतः समाजवादाच्या सिद्धांतात पुढील अत्यावश्यक तत्त्वांचा समावेश करण्यात येतो :

(१) समाजवादी व्यवस्थेमध्ये व्यक्तीपेक्षा समाजावर जास्त भर देण्यात येतो आणि व्यक्तिहितापेक्षा सर्व समाजाच्या हिताला अधिक महत्त्व देण्यात येते.

(२) समाजवादी व्यवस्थेत भांडवलशाहीची देशातून हकालपट्टी करण्याचे उद्दिष्ट मान्य करण्यात येते, कारण भांडवलदार व उद्योजकांना कामगारवर्गाचे नैसर्गिक शत्रू मानण्यात येते. समाजवादी व्यवस्थेत राज्य हे आम जनतेचे पालक व देशातील सर्वांच्या हिताचे रक्षक समजण्यात येत असल्याने जनतेला भांडवलशहाच्या जुलमापासून वाचविणे हे त्यांचे आद्य कर्तव्य ठरते. हे कर्तव्य पार पाडण्यासाठी भांडवलशाही संपूर्णतः नष्ट करणे आवश्यक बनते.

(३) समाजवादी व्यवस्थेत स्पर्धा दूर करण्यात येते. 

(४) समाजवादामध्ये समतेला मूलभूत स्थान असते. त्यामुळे भांडवलशाहीतील विषमतेचा धिक्कारअभिप्रेत असतो. थोडक्यात म्हणजे, समाजवादी व्यवस्थेत सर्वांना समान बनविण्याचे आणि सर्वांना एकाच स्तरावर आणण्याचे अभिप्रेत असते...

⭑ आधुनिक साम्राज्यवाद हा वसाहतवादातून जन्मास आला. औद्योगिक क्रांतीने ह्या साम्राज्यवादास मूर्त स्वरूप दिले. वसाहतींतील स्थानिक लोकांचा पराभव करून युरोपीय राष्ट्रांनी आपले वर्चस्व स्थापन केले. त्यांनी आपल्या धर्म व संस्कृतीचाही वसाहतींमध्ये प्रसार केला.

साम्राज्यवादाच्या पहिल्या टप्प्यात युरोपीय राष्ट्रांनी वसाहतीमध्ये कायमस्वरूपी वास्तव्य न करता त्या प्रदेशातील खनिजसंपत्ती मिळविणे, बाजारपेठा काबीज करणे आणि मिळेल त्यामागनि आर्थिक शोषण करणे ह्यावरच लक्ष केंद्रित केले.

साम्राज्यवादाच्या प्रसारामुळे युरापीय राष्ट्रांत सत्तास्पर्धा सुरू झाली. त्याचे पडसाद वसाहतींवर उमटू लागले, त्यामुळे युरोपीय इतिहास हा जागतिक स्वरूपात पुढे आला.

औद्योगिक क्रांती, कच्च्या मालाची गरज, भांडवल गुंतवणूक, अतिरिक्त लोकसंख्येची समस्या, इत्यादी अनेक कारणांमुळे साम्राज्यवादाचा झपाट्याने विस्तार झाला.

आधुनिक साम्राज्यवादाचे वसाहतींवर सर्वकष स्वरूपाचे परिणाम झाले. राजकीय परिणामात वसाहती युरोपीय राष्ट्रांच्या गुलाम बनल्या. हरवलेले राजकीय स्वातंत्र्य वसाहतींना संघर्ष करून मिळवावे लागले. त्याचबरोबर नव्या राजकीय विचारांची ओळखही वसाहतीतील लोकांना झाली. लोकशाही, स्वातंत्र्य, संसद, इत्यादी नव्या विचारांच्या ओळखीतून जागृती घडली.

विद्यार्थ्यांचे वेगवेगळे गट करता येतील त्यानुसार विद्यार्थ्यांना गट चर्चेसाठी प्रोत्साहित केले जाईल.चर्चेसाठी प्रत्येक विद्यार्थ्याला वेगवेगळ्या विषय दिला जाईल जेणेकरून प्रत्येक गटातील विद्यार्थी वेगवेगळ्या विषयांवर चर्चा करतांना विद्यार्थ्यांना अवघड वाटणारे विषय अथवा माहिती नसलेल्या विषयावर अधिक माहिती मिळेल अथवा अध्ययन होईल तसेच विद्यार्थ्यांची जास्तीत जास्त त्या विषयाची तयारी होण्यास नक्कीच मदत होईल. गटचर्चेत अध्यापन अध्ययन करावयाची विषय दिल्यास विद्यार्थ्यांना प्रभावी वर्ग व्यवस्थापनात नक्कीच फायदा होईल व शिक्षकालाही अध्यापन करताना तो विषय सहज शिकवता येईल विद्यार्थ्यांच्या अडीअडचणी सोडवल्या जातील. तसेच मुलांना वैयक्तिक मार्गदर्शन केले जाईल. गटचर्चेतून केलेल्या सादरीकरणातील चुका विद्यार्थ्यांच्या लक्षात आणून देऊन शिक्षकांनी मार्गदर्शन करणे गरजेचे राहील त्याप्रमाणेच त्या विषयाच्या आधारावर शिक्षक म्हणून अधिक सखोल मार्गदर्शन विद्यार्थ्यांना करून तो विषय अथवा असे उत्तम प्रकारे विद्यार्थ्यांना आकलन होईल यासाठी महत्त्वाचं कार्य गटचर्चेतून साध्य होईल. त्याबरोबरच शिक्षकाचा आवाज वर्गात सर्व दूर पोहोचला तरच खऱ्या अर्थाने वर्ग व्यवस्थापन कार्य करू शकते त्यामुळे शिक्षकाचा आवाज हा खूप लहान अथवा खूप मोठा असता कामा नये तो शेवटच्या बाकावरील विद्यार्थ्यापर्यंत पोहोचला पाहिजे त्याला समजेल ऐकू येईल असे अध्ययन अध्यापनाचे कार्य सुलभ व परिणामकारक होणे गरजेचे आहे. शिक्षकाचा आवाज हा त्याची विषयाची तयारी व आत्मविश्वास यावर अवलंबून असल्याकारणाने त्या विषयाची परिपूर्ण तयारी व विषयाचे परिपूर्ण ज्ञान त्या शिक्षकाला असणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. त्याबरोबरच रंजकपणे आपण विद्यार्थ्यांना अवघड विषय ही सहजपणे शिकू शकतो म्हणून प्रत्येक विद्यार्थ्यांचा उत्तरात सहभाग घेणे आवश्यक आहे केवळ पठडीतील अथवा एकेरी अध्यापन पद्धती ही वर्गात गडबड गोंधळ निर्माण करू शकते हा विचार करून वर्ग व्यवस्थापन प्रभावी होण्यासाठी प्रत्येक विद्यार्थ्याला प्रश्न विचारून त्याचे विचार अथवा उत्तर आपल्या अध्यापनात खऱ्या अर्थाने कार्य करू शकते.