संभाजी महाराज
2
Answer link
छत्रपती संभाजी महाराजांचा जन्म १४ मे १६५७ रोजी किल्ले पुरंदर येथे झाला. राजपुत्र असल्यामुळे रणांगणावरील मोहिमा आणि राजकारणातील डावपेच यांचे बाळकडू त्यांना लहानपणापासूनच मिळाले.
संभाजी महाराजांच्या आई, महाराणी सईबाईंचे निधन महाराज लहान असतानाच झाले. त्यानंतर पुण्याजवळील कापूरहोळ गावची धाराऊ ही स्त्री त्यांची दूध आई बनली. संभाजी महाराजांचा सांभाळ त्यांची आजी राजमाता जिजाबाई यांनी केला.
संभाजी महाराजांच्या आई, महाराणी सईबाईंचे निधन महाराज लहान असतानाच झाले. त्यानंतर पुण्याजवळील कापूरहोळ गावची धाराऊ ही स्त्री त्यांची दूध आई बनली. संभाजी महाराजांचा सांभाळ त्यांची आजी राजमाता जिजाबाई यांनी केला.
1
Answer link
तुळापूर पुणे जिल्ह्यातील एक गाव आहे. या गावाचे पूर्वीचे नाव 'नांगरवास'असे होते. हे गाव भीमा, भामा आणि इंद्रायणी नद्यांच्या त्रिवेणी संगमावर वसले आहे. येथे संगमेश्वराचे प्राचीन मंदिर तसेच संभाजी महाराजांची समाधी आहे.
तुळापूर हे पुणे जिल्ह्यातल्या हवेली तालुक्यातील ८१९ हेक्टर क्षेत्राचे गाव असून २०११ च्या जनगणनेनुसार ह्या गावात गावात ५१० कुटुंबे असून गावाची एकूण लोकसंख्या २६८६ आहे त्यांपैकी १४१० पुरुष आणि १२७६ स्त्रिया आहेत. यांमध्ये अनुसूचित जातीचे लोक २२२ असून अनुसूचित जमातीचे १३६ लोक आहेत. तुळापूरच्या सर्वात जवळचे शहर पुणे हे २४ किलोमीटर अंतरावर आहे. तुळापूरचा जनगणनेतील स्थल निर्देशांक ५५६२१० आहे.
शहाजी राजे आणि आदिलशाही सरदार मुरार जगदेव यांचा तळ इंद्रायणी आणि भीमा यांच्या काठावर नांगरवासगावी पडला होता. मुरार जगदेवास आपल्या बैठकीच्या हत्तीची तुला करण्याची इच्छा झाली पण एवढा थोर बच्चा कसा जोखावा याची त्याला काही केल्या उकल होईना. मग शहाजीराजांनी पुढे होऊन त्याला तोड सांगितली. हत्तीचा बच्चा भीमा आणि इंद्रायणी यांच्या संगमातील डोहातल्या एका नावेत चढविण्यात आला. त्या वजनाने नाव जेवढी डुबली तेवढ्या जागेवर खूण करून घेतली. मग बच्चा उतरवून त्या खुणेपर्यंत नाव डुबेल एवढे दगडधोंडे नावेत चढविले आणि त्या दगडांच्या भाराइतके सोनेनाणे दान करण्यात आले. तेव्हापासून त्या 'नांगरवासास' 'तुळापूर' म्हणू लागले.
छत्रपती संभाजी महाराजांनी इस्लामला स्वीकारावे यासाठी औरंगजेबाने त्यांना हालहाल करून मारले, त्यांचे पार्थिवाचे तुकडे करून वढू, तुपूर (जि. पुणे) येथे टाकले. आज त्या ठिकाणी संभाजी महाराजांचे उभारण्यात आले आहे.
वढू बुद्रुक येथे महाराजांच्या पार्थिवावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले. तेथेही समाज उभारणी आली आहे. त्या ठिकाणची छायाचित्रे रेखाचित्रे संभाजी महाराज यांच्यासारखे प्रखर धर्मप्रेम स्वतः:त निर्माण करण्याचा प्रयत्न करूया !
0
Answer link
तुळापूर पुणे जिल्ह्यातील एक गाव आहे. या गावाचे पूर्वीचे नाव 'नांगरवास' असे होते. हे गाव भीमा, भामा आणि इंद्रायणी नद्यांच्या त्रिवेणी संगमावर वसले आहे. येथे संगमेश्वराचे प्राचीन मंदिर तसेच संभाजी महाराजांची समाधी आहे.
0
Answer link
छावा ही शिवाजी सावंत यांनी लिहिलेली मराठी कादंबरी आहे. छत्रपती संभाजीराजे भोसले यांच्या जीवनपटावर ही कादंबरी लिहीली आहे.
छत्रपती संभाजी महाराज हे छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे थोरले चिरंजीव. छत्रपती संभाजी महाराज हे महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक अजरामर नाव आहे. हे फार पराक्रमी होते. असे म्हणतात की ते एक-दोनच नव्हे, तर एकाच वेळी पाच आघाड्यांवर शत्रूंशी मुकाबला करीत.
छत्रपती संभाजी महाराजांवर अनेक लेखकांनी चांगले-वाईट लिखाण केले. या लिखाणांत मराठी कादंबरीकार शिवाजी सावंत यांनी लिहिलेल्या 'छावा' या कादंबरीचा समावेश होतो.
0
Answer link
संभाजी महाराजांची हत्या मुघलांनी केली, हे खरे आहे. परंतु, त्यानंतर महाराष्ट्रात मोगलांची सत्ता प्रस्थापित झाली नाही, तर पेशव्यांची सत्ता आली, याची काही कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- मराठा साम्राज्याची लवचिकता: संभाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतर मराठा साम्राज्य पूर्णपणे खSection ️ झाले नाही. मराठा सरदारांनी राजाराम महाराजांच्या नेतृत्वाखाली मुघलांविरुद्ध संघर्ष सुरू ठेवला. त्यांनी गनिमी काव्याचा वापर करून मुघलांना सळो की पळो करून सोडले.
- राजाराम महाराजांचे नेतृत्व: राजाराम महाराजांनी जिंजी येथे आपली राजधानी स्थापन करून मराठा Resistanceshaali ठेवला. त्यांनी मुघलांविरुद्ध लढण्यासाठी मराठा सरदारांना एकत्र आणले.
- औरंगजेबाचा दीर्घकालीन संघर्ष: औरंगजेब दख्खनमध्ये सुमारे २७ वर्षे मराठ्यांविरुद्ध लढत राहिला. या दीर्घकाळ चाललेल्या युद्धामुळे मुघल साम्राज्य आर्थिकदृष्ट्या आणि लष्करीदृष्ट्या कमकुवत झाले.
- पेशव्यांची उदय: राजाराम महाराजांच्या मृत्यूनंतर, महाराणी ताराबाईंनी आपल्या अल्पवयीन मुलाच्या नावाने राज्यकारभार पाहिला. या काळात पेशव्यांचे महत्त्व वाढले. पेशव्यांनी मराठा साम्राज्याची धुरा सांभाळली आणि मराठा साम्राज्याला एका नव्या उंचीवर नेले.
- शाहू महाराजांची सुटका: औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर शाहू महाराजांची मुघल कैदेतून सुटका झाली. त्यांनी मराठा साम्राज्याची गादी सांभाळली आणि पेशव्यांना अधिक अधिकार दिले.
- पेशव्यांची कार्यक्षमता: पेशव्यांनी मराठा साम्राज्याला एक मजबूत आणि कार्यक्षम प्रशासकीय रचना दिली. त्यांनी कर प्रणाली सुधारली आणि लष्करी क्षमता वाढवली.
या कारणांमुळे, संभाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतरही मराठा साम्राज्य टिकून राहिले आणि पेशव्यांच्या नेतृत्वाखाली अधिक শক্তিশালী बनले.
0
Answer link
तुमच्या प्रश्नानुसार, पवित्र धर्मग्रंथ संस्कृत भाषेत असल्याने ते सामान्य लोकांना समजत नव्हते. त्यामुळे त्या शिकवणी सामान्य माणसांसाठी खालील भाषांमध्ये उपलब्ध होत्या:
- पाली भाषा: बौद्ध धर्माचे साहित्य पाली भाषेत अनुवादित केले गेले, जी सामान्य लोकांमध्ये प्रचलित होती. ब्रिटानिका - पाली भाषा
- प्राकृत भाषा: जैन धर्माचे साहित्य प्राकृत भाषेत उपलब्ध होते.
- अपभ्रंश भाषा: प्राकृत भाषेतील साहित्यानंतर अपभ्रंश भाषेत साहित्य निर्माण झाले, जेणेकरून सामान्य लोकांना धर्मग्रंथांचे ज्ञान सोपे जाईल.
या भाषांमुळे सामान्य लोकांना धार्मिक ज्ञान मिळण्यास मदत झाली.
0
Answer link
संभाजी महाराज यांचा जन्म पुरंदर किल्ल्यावर झाला.
हा किल्ला महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यात आहे.
संभाजीराजे छत्रपती शिवाजी महाराज आणि त्यांच्या पहिल्या पत्नी सईबाई यांचे पुत्र होते.
अधिक माहितीसाठी: