इकोसिस्टम (Ecosystem) ही जैविक आणि अजैविक घटकांनी मिळून तयार होते.

1. जैविक घटक (Biotic Components):

• उत्पादक (Producers): वनस्पती, शैवाल
• भक्षक (Consumers): प्राणी (शाकाहारी, मांसाहारी, मिश्राहारी)
• अपघटक (Decomposers): सूक्ष्मजंतू, बुरशी

2. अजैविक घटक (Abiotic Components):

• हवा, पाणी, जमीन, प्रकाश, तापमान, पोषक तत्वे

इकोसिस्टममध्ये ऊर्जा प्रवाह (Energy flow) आणि पोषक तत्वांचे चक्र (Nutrient cycling) महत्वाचे असते.

1. ऊर्जा प्रवाह:

• सूर्यप्रकाश हा ऊर्जेचा मुख्य स्रोत आहे.
• उत्पादक प्रकाश संश्लेषण (Photosynthesis) द्वारे सौर ऊर्जेचे रासायनिक ऊर्जेत रूपांतर करतात.
• भक्षक उत्पादकांकडून ऊर्जा घेतात.
• ऊर्जा एका स्तरावरून दुसऱ्या स्तरावर जाते, तेव्हा काही ऊर्जा ऱ्हास पावते.

2. पोषक तत्वांचे चक्र:

• पोषक तत्वे (Nutrients) जैविक आणि अजैविक घटकांमध्ये फिरत राहतात.
• उत्पादक अजैविक घटकांकडून पोषक तत्वे घेतात.
• भक्षक उत्पादकांकडून पोषक तत्वे घेतात.
• अपघटक मृत जैविक घटकांचे विघटन करून पोषक तत्वे पुन्हा जमिनीत सोडतात.