राज्यशास्त्राचे स्वरूप अनेक पैलू आणि दृष्टिकोन दर्शवते. हे स्वरूप खालीलप्रमाणे स्पष्ट करता येते:

1. सिद्धांत आणि व्यवहार (Theory and Practice):

   राज्यशास्त्र हे केवळ सैद्धांतिक ज्ञान नाही, तर ते प्रत्यक्ष व्यवहाराशी संबंधित आहे. राज्याची कल्पना, तिची रचना आणि कार्ये यांविषयीचे सिद्धांत मांडले जातात, तसेच त्यांची अंमलबजावणी कशी होते हे पाहिले जाते.

2. राजकीय संस्थांचा अभ्यास (Study of Political Institutions):

   राज्यशास्त्रामध्ये सरकार, संसद, न्यायपालिका, राजकीय पक्ष आणि दबाव गट यांसारख्या राजकीय संस्थांचा अभ्यास केला जातो. या संस्था कशा कार्य करतात आणि लोकांवर कसा प्रभाव टाकतात हे अभ्यासले जाते.

3. राजकीय प्रक्रियांचा अभ्यास (Study of Political Processes):

   निवडणुका, राजकीय निर्णय प्रक्रिया, जनमत आणि सामाजिक आंदोलने यांसारख्या राजकीय प्रक्रियांचा अभ्यास राज्यशास्त्र करते. या प्रक्रियांच्या माध्यमातून सत्ता कशी प्राप्त केली जाते आणि वापरली जाते हे समजून घेतले जाते.

4. मूल्यांचा अभ्यास (Study of Values):

   राज्यशास्त्र न्याय, स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता यांसारख्या मूल्यांचा अभ्यास करते. राजकीय विचारवंत या मूल्यांवर आधारित आदर्श समाजाची कल्पना मांडतात.

5. आंतरराष्ट्रीय संबंधांचा अभ्यास (Study of International Relations):

   राज्यशास्त्र राष्ट्रा-राष्ट्रांमधील संबंधांचा अभ्यास करते. युद्ध, शांतता, व्यापार आणि आंतरराष्ट्रीय संघटना यांचा अभ्यास करून जागतिक राजकारणाची माहिती घेतली जाते.

6. ध्येय आणि उद्दिष्ट्ये (Goals and Objectives):

   राज्यशास्त्र राजकीय ध्येय आणि उद्दिष्टांचा अभ्यास करते. चांगले शासन, विकास आणि सामाजिक न्याय यांसारखी उद्दिष्ट्ये साध्य करण्यासाठी मार्गदर्शन करते.