2 उत्तरे
2
answers
दखलपात्र आणि अदखलपात्र गुन्हा म्हणजे काय?
14
Answer link
गुन्हयाचे दोन प्रकार आहेत. दखलपात्र गुन्हा आणि अदखलपात्र गुन्हा. या दोन्हीत फरक आहे.
गुन्ह्याचे प्रकार
¨ दखलपात्र गुन्हा – या गुन्हयाची दखल पोलिसांना घ्यावीच लागते. याबाबत ताबडतोब तपास सुरु करावा लागतो. या गुन्हयात वॉरंट शिवाय पोलिस आरोपीला अटक करु शकतात. गुन्हयाची नोंद एफ.आय.आर. रजिस्टर मध्ये लिहिली जाते. उदा. चोरी, खून, बलात्कार इ.
¨ अदखलपात्र गुन्हा – एन.सी. हा शब्द अदखलपात्र गुन्हयासाठी वापरला जातो. या गुन्हयात पोलिसांना न्यायाधिशाच्या हुकुमाशिवाय अटक करण्याची परवानगी नसते. या गुन्हयासाठी वेगळे रजिस्टर ठेवले जाते. उदा. शिवीगाळ करणे, क्षुल्लक कारणावरुन भांडणे, मारहाण इ.
गुन्हयाची नोंद किंवा तक्रार पोलिसांकडे दिली जाते. तक्रार खालील स्वरुपात होते.
¨ एफ.आय.आर. (प्रथम दर्शनी माहिती अहवाल )
¨ एन.सी. (अदखलपात्र गुन्हा)
गुन्ह्याचे प्रकार
¨ दखलपात्र गुन्हा – या गुन्हयाची दखल पोलिसांना घ्यावीच लागते. याबाबत ताबडतोब तपास सुरु करावा लागतो. या गुन्हयात वॉरंट शिवाय पोलिस आरोपीला अटक करु शकतात. गुन्हयाची नोंद एफ.आय.आर. रजिस्टर मध्ये लिहिली जाते. उदा. चोरी, खून, बलात्कार इ.
¨ अदखलपात्र गुन्हा – एन.सी. हा शब्द अदखलपात्र गुन्हयासाठी वापरला जातो. या गुन्हयात पोलिसांना न्यायाधिशाच्या हुकुमाशिवाय अटक करण्याची परवानगी नसते. या गुन्हयासाठी वेगळे रजिस्टर ठेवले जाते. उदा. शिवीगाळ करणे, क्षुल्लक कारणावरुन भांडणे, मारहाण इ.
गुन्हयाची नोंद किंवा तक्रार पोलिसांकडे दिली जाते. तक्रार खालील स्वरुपात होते.
¨ एफ.आय.आर. (प्रथम दर्शनी माहिती अहवाल )
¨ एन.सी. (अदखलपात्र गुन्हा)
0
Answer link
दखलपात्र गुन्हा (Cognizable Offense):
- दखलपात्र गुन्हा म्हणजे असा गुन्हा, ज्यामध्ये पोलीस अधिकाऱ्याला वॉरंटशिवाय आरोपीला अटक करण्याचा अधिकार असतो.
- हे गंभीर स्वरूपाचे गुन्हे असतात, जसे की खून, बलात्कार, दरोडा, इत्यादी.
- अशा गुन्ह्यांची माहिती मिळताच पोलीस तपास सुरू करू शकतात आणि आरोपीला अटक करू शकतात.
अदखलपात्र गुन्हा (Non-Cognizable Offense):
- अदखलपात्र गुन्हा म्हणजे असा गुन्हा, ज्यामध्ये पोलीस अधिकाऱ्याला वॉरंटशिवाय आरोपीला अटक करण्याचा अधिकार नसतो.
- हे कमी गंभीर स्वरूपाचे गुन्हे असतात, जसे की मारामारी, शिवीगाळ, धमकी देणे, इत्यादी.
- अशा गुन्ह्यांची माहिती मिळाल्यावर पोलीस कोर्टाच्या परवानगीशिवाय तपास सुरू करू शकत नाहीत आणि आरोपीला अटक करू शकत नाहीत.
मुख्य फरक:
- दखलपात्र गुन्ह्यात पोलीस वॉरंटशिवाय अटक करू शकतात, तर अदखलपात्र गुन्ह्यात वॉरंट आवश्यक असते.
- दखलपात्र गुन्हे गंभीर स्वरूपाचे असतात, तर अदखलपात्र गुन्हे कमी गंभीर स्वरूपाचे असतात.
उदाहरण:
- दखलपात्र गुन्हा: खून, बलात्कार, दरोडा
- अदखलपात्र गुन्हा: मारामारी, शिवीगाळ, धमकी देणे
अधिक माहितीसाठी, भारतीय दंड संहिता (Indian Penal Code) आणि ফৌজदारी प्रक्रिया संहिता (Code of Criminal Procedure) चा अभ्यास करणे उपयुक्त ठरू शकते.
(टीप: कायद्याच्या अधिक माहितीसाठी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)