संस्कृत भाषा
बालक शब्दाचा विभक्ती तक्ता खालीलप्रमाणे:
विभक्ती: प्रथमा
एकवचन: बालक
अनेकवचन: बालका:
विभक्ती: द्वितीया
एकवचन: बालकम
अनेकवचन: बालकान्
विभक्ती: तृतीया
एकवचन: बालकेन
अनेकवचन: बालकै:
विभक्ती: चतुर्थी
एकवचन: बालकाय
अनेकवचन: बालकेभ्य:
विभक्ती: पंचमी
एकवचन: बालकात्
अनेकवचन: बालकेभ्य:
विभक्ती: षष्ठी
एकवचन: बालकस्य
अनेकवचन: बालकानाम्
विभक्ती: सप्तमी
एकवचन: बालके
अनेकवचन: बालकेषु
विभक्ती: सम्बोधन
एकवचन: हे बालक
अनेकवचन: हे बालका:
हा तक्ता तुम्हाला बालक शब्दाची विभक्ती रूपे समजून घेण्यास मदत करेल.
तुमच्या प्रश्नानुसार, पवित्र धर्मग्रंथ संस्कृत भाषेत असल्याने ते सामान्य लोकांना समजत नव्हते. त्यामुळे त्या शिकवणी सामान्य माणसांसाठी खालील भाषांमध्ये उपलब्ध होत्या:
- पाली भाषा: बौद्ध धर्माचे साहित्य पाली भाषेत अनुवादित केले गेले, जी सामान्य लोकांमध्ये प्रचलित होती. ब्रिटानिका - पाली भाषा
- प्राकृत भाषा: जैन धर्माचे साहित्य प्राकृत भाषेत उपलब्ध होते.
- अपभ्रंश भाषा: प्राकृत भाषेतील साहित्यानंतर अपभ्रंश भाषेत साहित्य निर्माण झाले, जेणेकरून सामान्य लोकांना धर्मग्रंथांचे ज्ञान सोपे जाईल.
या भाषांमुळे सामान्य लोकांना धार्मिक ज्ञान मिळण्यास मदत झाली.
भारत सरकारने संस्कृत, तामिळ आणि कन्नड या भाषांना अभिजात भाषेचा (Classical Language) दर्जा दिला आहे.
हा दर्जा त्या भाषांचे साहित्य, इतिहास आणि संस्कृती यांमधील योगदानाला आदराने गौरवण्यासाठी दिला जातो.
- 1500-2000 वर्षांपेक्षा जुना इतिहास.
- उत्कृष्ट प्राचीन साहित्य आणि परंपरा.
- मौलिकता आणि इतर भाषांपासून उसने घेतलेले नसणे.
या संदर्भात अधिक माहितीसाठी:
बाणभट्ट नावाच्या एका प्रसिद्ध संस्कृत कवी होऊन गेले. त्यांनी कादंबरी नावाचे एक साहित्य निर्माण केले. त्यामुळे 'कादंबरी' ही संज्ञा त्यांच्या साहित्यकृतीवरुन आली आहे.
संस्कृत भाषेला अनेक सांस्कृतिक आणि बौद्धिक परंपरांचा वारसा लाभलेला आहे. काही महत्त्वाचे वारसे खालीलप्रमाणे:
- प्राचीन ज्ञान आणि साहित्य: संस्कृतमध्ये वेद, उपनिषदे, रामायण, महाभारत, पुराणे, स्मृती, दर्शनशास्त्र (Philosophy), आयुर्वेद, ज्योतिष, गणित आणि व्याकरण यांसारख्या प्राचीन ज्ञानाचा आणि साहित्याचा मोठा संग्रह आहे.
- धार्मिक आणि आध्यात्मिक परंपरा: हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्मांच्या प्रार्थना, ritual विधी आणि तत्त्वज्ञानाचा मूळ आधार संस्कृत आहे.
- वैज्ञानिक आणि तांत्रिक ज्ञान: प्राचीन भारतात विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संबंधित लेखन संस्कृतमध्ये उपलब्ध आहे. खगोलशास्त्र, गणित, धातुकाम आणि औषधनिर्माणशास्त्र यांसारख्या विषयांतील महत्त्वपूर्ण ग्रंथ संस्कृतमध्ये आहेत.
- कला आणि सौंदर्यशास्त्र: संस्कृतमध्ये नाटके, काव्य, संगीत आणि नृत्य यांसारख्या कला प्रकारांवर विपुल साहित्य आहे.
- भाषा आणि व्याकरण: संस्कृत भाषेचे व्याकरण अत्यंत शास्त्रशुद्ध आहे. पाणिनीच्या 'अष्टाध्यायी' या ग्रंथाने भाषेला एक विशिष्ट संरचना दिली आहे.
या विविध क्षेत्रांतील ज्ञानामुळे संस्कृत भाषा भारतीय संस्कृतीची एक महत्त्वपूर्ण मिरासदार आहे.
संस्कृत भाषेला सुरभारती, देववाणी, देवीवाक्‌, देवभाषा, अमरभारती इत्यादी अन्य नावे आहेत. संस्कृतमध्ये लिहिलेले वेदवाङ्‌मय हे सर्वात प्राचीन वाङ्‌मय आहे. असे असले तरी कवी वाल्मीकी हे संस्कृत भाषेचे आद्यकवी होत. त्यांनी रामायण हे महाकाव्य लिहिले.
संस्कृत भाषेला लेखकांची, कवींची भव्य परंपरा आहे. त्यांपैकी काहींची ही नावे :-
कवी कालिदास : या कवीची मेघदूत खंडकाव्य, रघुवंशम्, कुमारसंभवम् ऋतुसंहार ही काव्ये, तसेच विक्रमोर्वशीयम्, अभिज्ञानशाकुन्तलम् आणि मालाविकाग्निमित्रम ही नाटके जगप्रसिद्ध आहेत.
आपण "सदोष" हा शब्द अधिक करून कायद्याच्या भाषेत तसेच बातम्यांमध्ये ऐकत असतो की, सदोष मनुष्यवधाचा गुन्हा तत्सम अधिकारी वा कर्त्यावर केला पाहिजे.
अर्थात, मृत्यू घडवून आणल्यामुळे किंवा ज्याच्यामुळे मृत्यू घडून येणे संभवनीय आहे, अर्थात एखाद्या कृतीमुळे मृत्यूस कारणीभूत होण्याचा संभव आहे आणि याची जाणीव असूनही अशी कृती करून मृत्यू घडवतो, त्यास सदोष मनुष्यवध केला असे म्हणतात.
वरील स्पष्टीकरण वरून आपणास सदोष या शब्दाची प्रचिती आली असावी.