निवडणूक
0
Answer link
निवडणूक आयोग विशिष्ट प्रसंगी एखाद्या मतदारसंघात पुन्हा निवडणूक घेतात हे विधान बरोबर आहे. खाली काही कारणं दिली आहेत ज्यामध्ये निवडणूक आयोग पुन्हा निवडणूक घेण्याचा निर्णय घेऊ शकतात:
निवडणूक आयोगाला (Election Commission of India - ECI) काही विशिष्ट परिस्थितीत निवडणुकीची प्रक्रिया रद्द करून पुन्हा निवडणुका घेण्याचा अधिकार आहे. खाली काही प्रमुख कारणं दिली आहेत:
- मतदान प्रक्रियेत गंभीर अनियमितता: जर मतदान प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणात गडबड झाली, जसे की मतदारांना धमकावणे, मतपेट्यांमध्ये फेरफार करणे किंवा इतर गैरप्रकार उघडकीस आले, तर आयोग पुन्हा निवडणुका घेण्याचे आदेश देऊ शकते.
- हिंसाचार किंवा दंगल: निवडणुकीच्या काळात हिंसाचार किंवा दंगल झाली, ज्यामुळे निष्पक्ष आणि शांत वातावरणात मतदान घेणे शक्य नसेल, तर निवडणूक आयोग पुन्हा निवडणुका घेऊ शकते.
- मतदान यंत्रांमध्ये (EVM) गडबड: जर मोठ्या प्रमाणात मतदान यंत्रे (EVM) खराब झाली किंवा त्यांच्यात तांत्रिकproblem निर्माण झाली, ज्यामुळे मतदानावर परिणाम झाला, तर आयोग पुन्हा निवडणुका घेण्याचा निर्णय घेऊ शकते.
- उमेदवाराचा मृत्यू: निवडणुकीच्या दरम्यान एखाद्या Registered उमेदवाराचा मृत्यू झाल्यास, निवडणूक आयोग निवडणूक रद्द करू शकते.
- निवडणूक अधिकाऱ्यांकडून निष्पक्षता भंग: जर निवडणूक अधिकारी निवडणुकीच्या नियमांचे उल्लंघन करत असतील किंवा कोणत्याही एका पक्षाला favour करत असतील, तर आयोग पुन्हा निवडणुका घेण्याचे आदेश देऊ शकते.
0
Answer link
बरोबर
निवडणूक आयुक्तांना (Election Commissioners) पदभ्रष्ट करण्यासाठी संसदेच्या दोन्ही सभागृहांमध्ये दोन-तृतीयांश बहुमत आवश्यक आहे. त्यांची नेमणूक राष्ट्रपती करतात, पण त्यांना पदावरून दूर करण्याची प्रक्रिया उच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशांना पदावरून दूर करण्याच्या प्रक्रियेप्रमाणेच आहे.
अधिक माहितीसाठी हे स्रोत पहा:
0
Answer link
निवडणूक अधिकारी हा निवडणुकीच्या प्रक्रियेत महत्त्वाचा असतो. त्याचे काही मुख्य कार्य खालीलप्रमाणे आहेत:
निवडणूक अधिकारी निवडणुकीच्या काळात निष्पक्षपणे काम करतो आणि कोणताही पक्षपात करत नाही.
अधिक माहितीसाठी, आपण निवडणूक आयोगाच्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता:
- निवडणूक आयोजित करणे: निवडणुकीची तारीख, वेळ आणि ठिकाण निश्चित करणे.
- मतदार नोंदणी: मतदारांची नोंदणी करणे आणि यादी तयार करणे.
- उमेदवारांची पात्रता तपासणे: निवडणुकीत उभे राहणाऱ्या उमेदवारांची पात्रता तपासणे.
- निवडणूक प्रक्रिया सुरळीत पार पाडणे: मतदान केंद्रांवर योग्य व्यवस्था करणे, मतदानाची गोपनीयता राखणे आणि मतमोजणी व्यवस्थित करणे.
- निकाल जाहीर करणे: निवडणुकीचा निकाल जाहीर करणे.
0
Answer link
'एक देश एक निवडणूक' ही संकल्पना भारतात लोकसभा आणि राज्य विधानसभा निवडणुका एकाच वेळी घेण्याची कल्पना आहे.
या कल्पनेचे फायदे:
- खर्च कमी: वारंवार होणाऱ्या निवडणुकांमुळे सरकारला येणारा खर्च कमी होईल.
- प्रशासकीय सुलभता: सुरक्षा कर्मचाऱ्यांची वारंवार तैनाती टाळता येईल आणि प्रशासकीय कामात सुसूत्रता राहील.
- धोरणात्मक निर्णय: सरकारला विकास योजनांवर अधिक लक्ष केंद्रित करता येईल, कारण सतत निवडणुकांमध्ये व्यस्त राहण्याची गरज नाही.
या कल्पनेतील समस्या:
- घटनात्मक बदल: यासाठी भारतीय संविधानात बदल करावे लागतील.
- राजकीय सहमती: सर्व राजकीय पक्षांची सहमती आवश्यक आहे, जे सध्या तरी कठीण दिसते.
- लोकशाही प्रक्रिया: यामुळे मतदारांना त्यांचे प्रतिनिधी निवडण्याची संधी कमी मिळेल, अशी काही राजकीय पक्षांची भूमिका आहे.
'एक देश एक निवडणूक' यावर विचार करण्यासाठी सरकारने विविध समित्या नेमल्या आहेत आणि यावर अजूनही विचार सुरू आहे.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
1
Answer link
एक देश, एक निवडणूक म्हणजे भारतात लोकसभा आणि राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका एकाच वेळी होतील. सध्या लोकसभेच्या निवडणुका पाच वर्षांतून एकदा तर राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात. वन नेशन वन इलेक्शनचे खालील फायदे होऊ शकतात:
निवडणुकीचा खर्च कमी होईल. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुकांसाठी वेगवेगळ्या मतदारसंघात वेगवेगळ्या वेळी मतदान केंद्रे उभारली जातात. एक देश, एक निवडणूक.त्यामुळे सर्व मतदारसंघात एकाच वेळी मतदान केंद्रे उभारता येतील, त्यामुळे निवडणुकीचा खर्च कमी होईल.
निवडणूक प्रक्रियेत पारदर्शकता आणि जबाबदारी वाढवणे. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे मतदारांना संपूर्ण निवडणूक प्रक्रियेची माहिती मिळणे कठीण जाते. एक देश, एक निवडणूक. यामुळे मतदारांना संपूर्ण निवडणूक प्रक्रियेची माहिती मिळणे सोपे होईल.
सरकारची स्थिरता वाढवा. सध्या लोकसभा आणि राज्यांच्या विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे सरकारचे स्थैर्य हे निवडणुकीच्या निकालावर अवलंबून असते. एक देश एक निवडणुकीने सरकारची स्थिरता वाढवली कारण त्याच वेळी निवडून आलेल्या उमेदवारांनी सरकार स्थापन केले.
तथापि, एक देश एक निवडणुकीमध्ये काही धोके देखील आहेत:
निवडणूक प्रक्रियेत राजकीय संघर्ष सुरू आहे. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे प्रत्येक निवडणुकीसाठी वेगवेगळ्या राजकीय पक्षांना स्वतंत्रपणे प्रचार करण्याची संधी मिळते. एक देश, एक निवडणूक, त्यामुळे सर्व निवडणुका एकाच वेळी होतील, त्यामुळे प्रत्येक सरकारी पक्षाला एकाच वेळी सर्व निवडणुकांचा प्रचार करावा लागेल. त्यामुळे निवडणूक प्रक्रियेत राजकीय संघर्ष वाढू शकतो.
निवडणुकीच्या निकालाचा अंदाज बांधणे कठीण होईल. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी घेतल्या जातात, त्यामुळे मतदारांना निवडणुकीच्या सर्व निकालांचा अंदाज लावणे सोपे जाते. एक देश, एक निवडणूक यामुळे सर्व निवडणुका एकाच वेळी होणार असल्याने मतदारांना सर्व निवडणुकांच्या निकालाचा अंदाज बांधणे कठीण होणार आहे.
वन नेशन वन इलेक्शन की इंडिया या विषयावर व्यापक चर्चा सुरू आहे. काही लोक या कल्पनेचे समर्थन करतात, तर काही लोक विरोध करतात.
0
Answer link
निवडणूक आयुक्त आणि त्यांच्या कार्यकाळाबद्दल माहिती खालीलप्रमाणे:
निवडणूक आयोग (Election Commission)
निवडणूक आयोग ही एक स्वायत्त आणि घटनात्मक संस्था आहे. ह्या संस्थेची स्थापना २५ जानेवारी १९५० रोजी झाली. भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद ३२४ मध्ये निवडणूक आयोगाची तरतूद आहे.
निवडणूक आयोग भारतातील निवडणुकांचे व्यवस्थापन करतो. यात खालील निवडणुकांचा समावेश होतो:
- राष्ट्रपती
- उपराष्ट्रपती
- संसद ( लोकसभा आणि राज्यसभा)
- राज्य विधानमंडळे (विधानसभा आणि विधानपरिषद)
निवडणूक आयुक्तांची रचना
निवडणूक आयोगात एक मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि दोन निवडणूक आयुक्त असतात. त्यांची नेमणूक राष्ट्रपती करतात.
कार्यकाळ
निवडणूक आयुक्त यांचा कार्यकाळ ६ वर्षे किंवा वयाची ६५ वर्षे पूर्ण होईपर्यंत असतो, यापैकी जे आधी घडेल ते ग्राह्य धरले जाते.
निवडणूक आयुक्तांची भूमिका आणि कार्ये
निवडणूक आयोगाची भूमिका खालीलप्रमाणे:
- निवडणुकांचे आयोजन आणि व्यवस्थापन करणे.
- मतदार याद्या तयार करणे आणि अद्ययावत करणे.
- निवडणूक प्रक्रियांचे संचालन करणे.
- राजकीय पक्षांना मान्यता देणे.
- निवडणूक खर्चावर नियंत्रण ठेवणे.
1
Answer link
निवडणूक प्रक्रिया ही लोकशाहीमध्ये सरकार बनवण्याची एक प्रक्रिया आहे. या प्रक्रियेत, मतदार त्यांच्या आवडत्या उमेदवारांना मत देतात आणि सर्वाधिक मत मिळवणारा उमेदवार विजयी होतो. निवडणूक प्रक्रिया ही लोकशाहीची एक महत्त्वपूर्ण पायरी आहे कारण ती लोकांना त्यांच्या सरकारमध्ये मतदान करण्याची परवानगी देते.
निवडणूक प्रक्रिया सामान्यतः खालील चरणांचा समावेश करते:
उमेदवारांची नामांकन प्रक्रिया: उमेदवारांना निवडणूक लढवण्यासाठी नामांकन करणे आवश्यक आहे. नामांकन प्रक्रियामध्ये, उमेदवारांना काही कागदपत्रे भरणे आणि काही शुल्क भरणे आवश्यक असते.
प्रचार: उमेदवारांना मतदारांना आपले मतदान करण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी प्रचार करणे आवश्यक असते. प्रचारामध्ये, उमेदवार त्यांच्या धोरणांबद्दल आणि त्यांच्या कामगिरीबद्दल मतदारांना सांगतात.
मतदान: मतदारांना निवडणूक दिवशी मतदान केंद्रांमध्ये जाऊन मतदान करणे आवश्यक असते. मतदारांना उमेदवारांना मत देण्यासाठी मतपत्रिका वापरणे आवश्यक असते.
मतमोजणी: मतदान झाल्यानंतर, मतपत्रिका मोजल्या जातात. सर्वाधिक मत मिळवणारा उमेदवार विजयी होतो.
निवडणूक प्रक्रिया ही एक महत्त्वपूर्ण प्रक्रिया आहे कारण ती लोकशाहीची एक पायरी आहे. निवडणूक प्रक्रियाद्वारे, लोकांना त्यांच्या सरकारमध्ये मतदान करण्याची परवानगी मिळते आणि ते त्यांच्या आवडत्या उमेदवारांना निवडू शकतात. निवडणूक प्रक्रिया ही लोकशाहीमध्ये सरकार बनवण्याची एक लोकप्रिय आणि स्वीकार्य पद्धत आहे.