एक देश, एक निवडणूक म्हणजे भारतात लोकसभा आणि राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका एकाच वेळी होतील. सध्या लोकसभेच्या निवडणुका पाच वर्षांतून एकदा तर राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात. वन नेशन वन इलेक्शनचे खालील फायदे होऊ शकतात:

निवडणुकीचा खर्च कमी होईल. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुकांसाठी वेगवेगळ्या मतदारसंघात वेगवेगळ्या वेळी मतदान केंद्रे उभारली जातात. एक देश, एक निवडणूक.त्यामुळे सर्व मतदारसंघात एकाच वेळी मतदान केंद्रे उभारता येतील, त्यामुळे निवडणुकीचा खर्च कमी होईल.

निवडणूक प्रक्रियेत पारदर्शकता आणि जबाबदारी वाढवणे. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे मतदारांना संपूर्ण निवडणूक प्रक्रियेची माहिती मिळणे कठीण जाते. एक देश, एक निवडणूक. यामुळे मतदारांना संपूर्ण निवडणूक प्रक्रियेची माहिती मिळणे सोपे होईल.

सरकारची स्थिरता वाढवा. सध्या लोकसभा आणि राज्यांच्या विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे सरकारचे स्थैर्य हे निवडणुकीच्या निकालावर अवलंबून असते. एक देश एक निवडणुकीने सरकारची स्थिरता वाढवली कारण त्याच वेळी निवडून आलेल्या उमेदवारांनी सरकार स्थापन केले.

तथापि, एक देश एक निवडणुकीमध्ये काही धोके देखील आहेत:

निवडणूक प्रक्रियेत राजकीय संघर्ष सुरू आहे. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी होतात, त्यामुळे प्रत्येक निवडणुकीसाठी वेगवेगळ्या राजकीय पक्षांना स्वतंत्रपणे प्रचार करण्याची संधी मिळते. एक देश, एक निवडणूक, त्यामुळे सर्व निवडणुका एकाच वेळी होतील, त्यामुळे प्रत्येक सरकारी पक्षाला एकाच वेळी सर्व निवडणुकांचा प्रचार करावा लागेल. त्यामुळे निवडणूक प्रक्रियेत राजकीय संघर्ष वाढू शकतो.

निवडणुकीच्या निकालाचा अंदाज बांधणे कठीण होईल. सध्या लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या निवडणुका वेगवेगळ्या वेळी घेतल्या जातात, त्यामुळे मतदारांना निवडणुकीच्या सर्व निकालांचा अंदाज लावणे सोपे जाते. एक देश, एक निवडणूक यामुळे सर्व निवडणुका एकाच वेळी होणार असल्याने मतदारांना सर्व निवडणुकांच्या निकालाचा अंदाज बांधणे कठीण होणार आहे.

वन नेशन वन इलेक्शन की इंडिया या विषयावर व्यापक चर्चा सुरू आहे. काही लोक या कल्पनेचे समर्थन करतात, तर काही लोक विरोध करतात.

'एक देश एक निवडणूक' (One Nation One Election) ही एक संकल्पना आहे ज्यामध्ये लोकसभा आणि राज्य विधानसभेच्या निवडणुका एकाच वेळी घेण्याचा प्रस्ताव आहे.

याचा अर्थ:

• संपूर्ण देशात लोकसभा आणि विधानसभेच्या निवडणुका एकाच वेळी होतील.
• अनेक राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या वेळी होणाऱ्या निवडणुका टाळता येतील.
• असा प्रस्ताव आहे की, एकदा निवडून आलेले सरकार पुढील ५ वर्षांसाठी सत्तेत राहील.

याचे फायदे:

• खर्च कमी होईल, कारण वारंवार निवडणुका घेण्याचा खर्च टळेल.
• प्रशासकीय कामात सुलभता येईल, कारण अधिकारी सतत निवडणुकीच्या कामात व्यस्त राहणार नाहीत.
• धोरणात्मक निर्णय अधिक वेगाने घेतले जाऊ शकतात, कारण सतत आचारसंहिता लागू राहणार नाही.

तोटे आणि चिंता:

• लोकशाही प्रक्रियेत अडथळा येऊ शकतो, कारण लोकांना स्थानिक मुद्दे मांडायला पुरेसा वेळ मिळणार नाही.
• राष्ट्रीय मुद्द्यांवर जास्त लक्ष केंद्रित केले जाईल आणि स्थानिक मुद्दे दुर्लक्षित होण्याची शक्यता आहे.
• अनेक राजकीय पक्षांना निवडणुकीसाठी पुरेसा वेळ आणि संसाधने उपलब्ध नसतील.

या संकल्पनेवर अजून विचार आणि चर्चा चालू आहे आणि याबद्दल अंतिम निर्णय घेणे बाकी आहे.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंक बघू शकता:

• द हिंदू: वन नेशन, वन इलेक्शन
• पीआरएस इंडिया: वन नेशन, वन इलेक्शन