भ्रष्टाचार
0
Answer link
परिचय | भारत में भ्रष्टाचार की प्रस्तावना
भ्रष्टाचार एक ऐसा जहर है जो देश, संप्रदाय, समाज और परिवार के कुछ लोगों के दिमाग में बैठ गया है। इसमें केवल छोटी सी इच्छा और अनुचित लाभ के लिए सामान्य जन के संसाधनों की बरबादी की जाती है। किसी के द्वारा अपनी ताकत और पद का गलत इस्तेमाल करना है, फिर चाहे वो सरकारी या गैर-सरकारी संस्था क्यों न हो। इसका प्रभाव व्यक्ति के विकास के साथ ही राष्ट्र पर भी पड़ रहा है और यही समाज और समुदायों के बीच असमानता का बड़ा कारण बन चूका है। साथ ही ये राजनीतिक, आर्थिक और सामाजिक रुप से राष्ट्र के प्रगति और विकास में बाधा बनते जा रहा है।
दूषित और निन्दनीय, पतित और अवैध आचरण भ्रष्टाचार है। अधिकारियों तथा कर्मचारियों द्वारा विहित कर्त्तव्यों का निष्ठापूर्वक यथोचित रूप से पालन न करके, अवैध ढंग से, विलम्ब से तथा कार्यार्थी से रिश्वत लेकर अनुचित रूप में कार्य करना भी भ्रष्टाचार है। भ्रष्ट आचरण का अभिप्राय ऐसा आचरण और क्रियाकलाप है जो आदर्शों, मूल्यों, परम्पराओं, संवैधानिक मान्यताओं और नियम व कानूनों के अनुरूप न हो। भारतीय संविधान, भारतीय मूल्यों और आदर्शों के साथ किया जाने वाला विश्वासघात भी भ्रष्ट आचरण है। व्यापारी खाद्य वस्तु और पेट्रोलियम पदार्थों में मिलावट करते हैं, तीन रुपये की वस्तु के तेरह रुपये वसूलते हैं, यह भी भ्रष्टाचार ही है। भ्रष्टाचार सामाजिक स्वास्थ्य के लिए विकार उत्पन्न करने का कारण है।
रिश्वत और बेईमानी का पर्याय
भ्रष्टाचार रिश्वत और बेईमानी का पर्याय है। इसके मूल में है अत्यधिक धनोपार्जन की लिप्सा (हवस)। जब धन-सम्पत्ति के संग्रह की व्यापक छूट हो तो आगा-पीछा सोचने की जरूरत ही क्या है ? इस छूट से सच्चाई पर स्वत: पर्दा पड़ जाएगा, न्याय पर सोने का पानी चढ़ जाएगा | यदि धन-संग्रह की खुली छूट न होती, तो न्यायालय के चपरासी, बाबू और रीडर न्यायाधीश से भी अधिक अमीर कैसे होते ? हाजी मस्तान, बखिया और पटेल जैसे तस्कर-सम्राट भारत में कैसे फलते-फूलते ? शेयर किंग हर्षद मेहता भारत के अर्थ-तंत्र की जड़ें कैसे हिला पाता ? प्रशासनिक शिथिलता भ्रष्टाचार की जड़ है। रिश्वत के बिना 'फाइल' हिलेगी नहीं और कार्य की सम्पन्नता पर प्रश्नवाचक चिन्ह बना ही रहेगा। लिपिक से लेकर मंत्री तक, लालफीताशाही की गिरफ्त में हैं। उस बंधन को काटने के लिए चाहिए बख्शिश, रिश्वत, मेहनताना, दस्तूरी।
राजनीतिक भ्रष्टाचार
भारत आज भ्रष्टाचार के रोग से ग्रस्त है। यहाँ का राजनीतिज्ञ सूखा-पीड़ित जनों में वितरणार्थ आए अनाज की तो बात ही क्या पशुओं का 'चारा' तक खा जाता है। दोषी और भ्रष्ट नेताओं के विरुद्ध मुकदमे वापिस हो जाते हैं । समाजद्रोही तत्त्वों को न केवल सरकार का प्रश्नय मिलता है, अपितु उन्हें स्वच्छन्द पापाचार का लाइसेन्स भी मिलता है, तो भ्रष्टाचार रुकेगा कैसे ?
सरकारी कानूनों के नाम पर लोगों के उचित और सही काम भी जब फाइलों में लटकते रहेंगे, परियोजनाओं की पूर्ति के लिए खुलकर कमीशन मिलते और माँगे जाते रहेंगे, सरकारी खरीद में हिस्सा मिलता रहेगा तो लोगों में नैतिकता का बोध[कैसे कायम रह पाएगा ?
यदि राजनीति में व्यक्ति, सिद्धांत, विचारधारा एवं संगठन की बजाय धन ही प्रभावी होता जाएगा और बिना पैसे वाले निष्ठावान कार्यकर्ता की अवहेलना की जाती रहेगी, तो सार्वजनिक जीवन में पवित्र मूल्यों की स्थापना कैसे हो पाएगी ?
श्री अटलबिहारी वाजपेयी का मानना है, 'भ्रष्टाचार के विरुद्ध एक उदासीनता की स्थिति भी है क्योंकि भ्रष्टाचार ने संस्थागत रूप ले लिया है । लोग मानने लगे हैं कि भ्रष्टाचार न सिर्फ प्रशासन में बल्कि जीवन के विभिन क्षेत्रों में इस हद तक फैल चुका है कि उसे मिटाया नहीं जा सकता।
या प्रश्नाचे उत्तर अद्याप लिहिलेले नाही
या प्रश्नाचे उत्तर अद्याप लिहिलेले नाही
या प्रश्नाचे उत्तर अद्याप लिहिलेले नाही
3
Answer link
29/09/2020...
भ्रष्टाचार ही आपल्या देशाला लागलेली कीड आहे. भ्रष्टाचार ही गोष्ट मुळापासून नष्ट करायची असेल तर त्याची सुरुवात प्रत्येकाने स्वत:पासूनच करायला हवी. स्वतः आपण भ्रष्ट आणि लाच खाऊ लोकांना समाजापुढे आणायला हवं. आपण आपली कामं नीट कायद्यानुसार आणि वेळेवर करायला हवीत. स्वतः प्रामाणिकपणे काम करायला हवं. सरकराने त्यांच्या भ्रष्ट अधिकारी तसंच भ्रष्टाचाराला प्राधान्य देणाऱ्यांवर कडक कारवाई करायला हवी. भ्रष्ट लोकांमुळे देशाची अर्थ व्यवस्था डळमळते. देशात असुविधा आणि विषमता निर्माण होते. प्रामाणिकपणे काम करण्याऱ्या लोकांना प्रोत्साहन देऊन त्यांच्या कामाला वाव द्यायला हवा. आपण आपल्या कामात तसंच सरकारी कामातसुद्धा पारदर्शकता असायला हवी.
देशाला महासत्ता बनवण्याचं ध्येय डोळ्यांसमोर ठेवून तरुणाई झटून काम करतेय. पण देशाला लागलेली भ्रष्टाचाराची कीड या यातला मोठा अडसर ठरतो आहे. लाच घेणारा आणि देणाराही तेवढाच दोषी असतो, असं तरुणाईला वाटतं. त्यामुळे भ्रष्टाचाराचा हा भस्मासूर चिरडून टाकायचा असेल तर प्रत्येकाने स्वतःपासूनच सुरूवात करायला हवी. खरं तर भ्रष्टाचार रोखणाऱ्या सध्याच्या यंत्रणांनी त्यांची विश्वासार्हता गमावणं ही चिंतेची बाब आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने कामकाजात पारदर्शकता आणून भ्रष्टाचार मोडून काढता येईल, असं मत तरुणाईने ‘युवाकट्टा’व्यक्त केलं आहे.
कायद्याचं काटेकोरपणे पालन
'सोन्या, दुकानात जाऊन ५ रुपयांची कोथिंबीर घेऊन ये आणि २ रुपये तुला ठेव', ही भ्रष्टाचाराची पहिली पायरी. सुरुवात अगदी घरापासूनच होते. मुलाने आपलं काम ऐकावं म्हणून पालक किती सहजपणे बोलून जातात. पण पुढे हीच वाईट सवय घातक बनते. या छोट्या गोष्टीतून हळूहळू भ्रष्टाचाराचं बीज फोफावतं. आज अशी कोणती संस्था आहे जिथे भ्रष्टाचार नाही? मुलांना चांगल्या शाळेत प्रवेश मिळावा म्हणून द्या डोनेशन, अनधिकृत बांधकाम अधिकृत दाखवायचंय महापालिकेच्या अधिकाऱ्यांना चहापाणी द्या, प्रत्येक ठिकाणी भ्रष्टाचार, भ्रष्टाचार आणि फक्त भ्रष्टाचार. याला आळा घालण्याचे अनेक उपाय आहेत. सर्वात प्रथम आणि महत्त्वाचं म्हणजे आपण सर्वांनी कायद्याचं काटेकोरपणे पालन केलं पाहिजं.
भ्रष्टाचार ही आपल्या देशाला लागलेली कीड आहे. भ्रष्टाचार ही गोष्ट मुळापासून नष्ट करायची असेल तर त्याची सुरुवात प्रत्येकाने स्वत:पासूनच करायला हवी. स्वतः आपण भ्रष्ट आणि लाच खाऊ लोकांना समाजापुढे आणायला हवं. आपण आपली कामं नीट कायद्यानुसार आणि वेळेवर करायला हवीत. स्वतः प्रामाणिकपणे काम करायला हवं. सरकराने त्यांच्या भ्रष्ट अधिकारी तसंच भ्रष्टाचाराला प्राधान्य देणाऱ्यांवर कडक कारवाई करायला हवी. भ्रष्ट लोकांमुळे देशाची अर्थ व्यवस्था डळमळते. देशात असुविधा आणि विषमता निर्माण होते. प्रामाणिकपणे काम करण्याऱ्या लोकांना प्रोत्साहन देऊन त्यांच्या कामाला वाव द्यायला हवा. आपण आपल्या कामात तसंच सरकारी कामातसुद्धा पारदर्शकता असायला हवी.
देशाला महासत्ता बनवण्याचं ध्येय डोळ्यांसमोर ठेवून तरुणाई झटून काम करतेय. पण देशाला लागलेली भ्रष्टाचाराची कीड या यातला मोठा अडसर ठरतो आहे. लाच घेणारा आणि देणाराही तेवढाच दोषी असतो, असं तरुणाईला वाटतं. त्यामुळे भ्रष्टाचाराचा हा भस्मासूर चिरडून टाकायचा असेल तर प्रत्येकाने स्वतःपासूनच सुरूवात करायला हवी. खरं तर भ्रष्टाचार रोखणाऱ्या सध्याच्या यंत्रणांनी त्यांची विश्वासार्हता गमावणं ही चिंतेची बाब आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने कामकाजात पारदर्शकता आणून भ्रष्टाचार मोडून काढता येईल, असं मत तरुणाईने ‘युवाकट्टा’व्यक्त केलं आहे.
कायद्याचं काटेकोरपणे पालन
'सोन्या, दुकानात जाऊन ५ रुपयांची कोथिंबीर घेऊन ये आणि २ रुपये तुला ठेव', ही भ्रष्टाचाराची पहिली पायरी. सुरुवात अगदी घरापासूनच होते. मुलाने आपलं काम ऐकावं म्हणून पालक किती सहजपणे बोलून जातात. पण पुढे हीच वाईट सवय घातक बनते. या छोट्या गोष्टीतून हळूहळू भ्रष्टाचाराचं बीज फोफावतं. आज अशी कोणती संस्था आहे जिथे भ्रष्टाचार नाही? मुलांना चांगल्या शाळेत प्रवेश मिळावा म्हणून द्या डोनेशन, अनधिकृत बांधकाम अधिकृत दाखवायचंय महापालिकेच्या अधिकाऱ्यांना चहापाणी द्या, प्रत्येक ठिकाणी भ्रष्टाचार, भ्रष्टाचार आणि फक्त भ्रष्टाचार. याला आळा घालण्याचे अनेक उपाय आहेत. सर्वात प्रथम आणि महत्त्वाचं म्हणजे आपण सर्वांनी कायद्याचं काटेकोरपणे पालन केलं पाहिजं.
6
Answer link
गरीबाने काम केले तरच दोनवेळचे अन्न मिळते. गरिबाला काम सोडुन स्वतःच्या हक्कासाठी लढण्यासाठी वेळ नसतो .म्हणून तो अत्याचार सहण करतो आणा याच गोष्टी चा फायदा घेउन लोक गरीबावर अत्याचार करतच राहतात कारण गरिब याला विरोध करणार नाही सगळे गपचुप सहन करेल.आणी भ्रष्टाचार हा सगळीकडे पसरलेला आहे. लोक आपले काम लवकर होण्यासाठी पैसे देउन काम करुन घेतात आणी मग तशिच सवय लागते ,त्यामुळे भ्रष्टाचार करणार्यांवर कडक कारवाही केली पाहीजे .