शिक्षण मूल्यांकन

चांगल्या मूल्यमापन साधनांची विश्वसनीयता व सप्रमाणता आपण कशी ठरवितो?

2 उत्तरे
2 answers

चांगल्या मूल्यमापन साधनांची विश्वसनीयता व सप्रमाणता आपण कशी ठरवितो?

0
चांगल्या मूल्यमापन साधनांची विश्वसनीयता (Reliability) आणि सप्रमाणता (Validity) तपासण्यासाठी काही विशिष्ट पद्धती वापरल्या जातात. त्या खालीलप्रमाणे: विश्वसनीयता (Reliability)

१. पुनः परीक्षा विश्वसनीयता (Test-Retest Reliability):

एकाच परीक्षार्थी समूहाला ठराविक कालावधीच्या अंतराने तीच परीक्षा पुन्हा देणे. दोन्ही वेळांच्या गुणांमधील सहसंबंध (correlation) उच्च असल्यास, परीक्षा विश्वसनीय आहे असे मानले जाते.

२. अंतर्गत सुसंगतता (Internal Consistency):

परीक्षेतील सर्व प्रश्न एकाच संकल्पनेवर आधारित आहेत का हे तपासणे. क्रोनबॅक अल्फा (Cronbach's alpha) सारख्या सांख्यिकीय पद्धती वापरून प्रश्नांमधील सुसंगतता तपासली जाते.

३. समांतरForms विश्वसनीयता (Parallel Forms Reliability):

एकाच विषयावर आधारित दोन वेगवेगळ्या परीक्षा तयार करणे आणि त्या एकाच वेळी परीक्षार्थी समूहांना देणे. दोन्ही परीक्षांमधील गुणांमधील सहसंबंध उच्च असल्यास, परीक्षा विश्वसनीय आहेत असे मानले जाते.

४. तपासक-अंतर-विश्वसनीयता (Inter-rater Reliability):

जेव्हा मूल्यमापन व्यक्तिनिष्ठ असते (subjective assessment), तेव्हा दोन किंवा अधिक तपासकांनी (raters) स्वतंत्रपणे एकाच कामाचे मूल्यमापन करणे. त्यांच्या मूल्यांकनातील समानता तपासली जाते.

सप्रमाणता (Validity)

१. आशय सप्रमाणता (Content Validity):

परीक्षा अभ्यासक्रमावर आधारित आहे का आणि अभ्यासक्रमातील महत्त्वपूर्ण घटकांचे योग्य प्रतिनिधित्व करते का, हे तपासणे.

२. निकष-संबंधित सप्रमाणता (Criterion-Related Validity):

परीक्षेचा निकाल एखाद्या विशिष्ट निकषाशी (criterion) किती जुळतो हे तपासणे.

  • a) समवर्ती सप्रमाणता (Concurrent Validity): परीक्षा आणि निकष एकाच वेळी मोजले जातात.
  • b) भविष्यसूचक सप्रमाणता (Predictive Validity): परीक्षा भविष्यातील कामगिरीचा अंदाज वर्तवते का हे तपासणे.

३. रचनात्मक सप्रमाणता (Construct Validity):

परीक्षा विशिष्ट सैद्धांतिक konstrukt (construct) मोजते का हे तपासणे. हे तपासण्यासाठी अनेक पद्धती वापरल्या जातात, जसे की गट तुलना (group comparisons) आणि घटक विश्लेषण (factor analysis).

चांगल्या मूल्यमापन साधनांमध्ये उच्च विश्वसनीयता आणि सप्रमाणता असणे आवश्यक आहे. यामुळे मूल्यमापन अधिक अचूक आणि न्याय्य होते.

उत्तर लिहिले · 16/4/2025
कर्म · 740
0
चांगल्या मूल्यमापन साधनांची विश्वसनीयता  आणि सप्रमाणता ठरवताना काही महत्त्वाच्या बाबींचा विचार केला जातो. खाली त्यांची माहिती दिली आहे:


---

1. विश्वसनीयता 

म्हणजेच एखादं मूल्यमापन साधन किती स्थिर व सुसंगत निकाल देते.

विश्वसनीयता ठरविण्याचे मार्ग:

पुनर्रचना पद्धत : एकच चाचणी थोड्या अंतराने दोन वेळा घेतल्यास दोन्ही वेळेस जवळपास सारखे निकाल मिळाले पाहिजेत.

साम्य रूप पद्धत  : दोन वेगळ्या पण समान दर्जाच्या चाचण्या दिल्यावर दोन्हीचे निकाल सारखे असावेत.

अंतर्गत सुसंगती: चाचणीतील विविध प्रश्न एकमेकांशी सुसंगत असावेत. उदाहरण: क्रोनबाख अल्फा  पद्धत.

अर्ध विभाजन पद्धत  : चाचणी दोन समान भागांत विभागून दोन्हीचे गुणफळ जुळत असल्यास विश्वसनीयता जास्त असते.



---

2. सप्रमाणता 

म्हणजेच मूल्यमापन साधन ते मोजण्यासाठी योग्य आहे का, जे मोजायचं आहे.

सप्रमाणता ठरविण्याचे मार्ग:

विषयवस्तू सप्रमाणता : साधनातील प्रश्न अभ्यासक्रमातील घटकांशी किती सुसंगत आहेत?

बाह्य सप्रमाणता : या साधनाचे निकाल इतर मान्यताप्राप्त निकषांशी कितपत जुळतात?

रचनात्मक सप्रमाणता : चाचणी जे समज/गुणधर्म मोजते आहे, ते प्रत्यक्षात तसंच मोजते का?

चेहराचं सप्रमाणता : चाचणी वरून पाहता ज्या उद्देशाने वापरली जाते, त्यासाठी योग्य वाटते का?



---



चांगल्या मूल्यमापन साधनांची विश्वसनीयता व सप्रमाणता ठरवण्यासाठी तांत्रिक पद्धती, तुलनात्मक विश्लेषण, आणि अनुभवजन्य निरीक्षण यांचा वापर केला जातो. हे दोन गुणधर्म उच्च असल्यास ते मूल्यमापन साधन शिक्षणात उपयुक्त आणि योग्य ठरते.




उत्तर लिहिले · 16/4/2025
कर्म · 52060