मूल्यांकन

एकाच परीक्षार्थी समूहाला ठराविक कालावधीच्या अंतराने तीच परीक्षा पुन्हा देणे. दोन्ही वेळांच्या गुणांमधील सहसंबंध (correlation) उच्च असल्यास, परीक्षा विश्वसनीय आहे असे मानले जाते.

परीक्षेतील सर्व प्रश्न एकाच संकल्पनेवर आधारित आहेत का हे तपासणे. क्रोनबॅक अल्फा (Cronbach's alpha) सारख्या सांख्यिकीय पद्धती वापरून प्रश्नांमधील सुसंगतता तपासली जाते.

एकाच विषयावर आधारित दोन वेगवेगळ्या परीक्षा तयार करणे आणि त्या एकाच वेळी परीक्षार्थी समूहांना देणे. दोन्ही परीक्षांमधील गुणांमधील सहसंबंध उच्च असल्यास, परीक्षा विश्वसनीय आहेत असे मानले जाते.

जेव्हा मूल्यमापन व्यक्तिनिष्ठ असते (subjective assessment), तेव्हा दोन किंवा अधिक तपासकांनी (raters) स्वतंत्रपणे एकाच कामाचे मूल्यमापन करणे. त्यांच्या मूल्यांकनातील समानता तपासली जाते.

परीक्षा अभ्यासक्रमावर आधारित आहे का आणि अभ्यासक्रमातील महत्त्वपूर्ण घटकांचे योग्य प्रतिनिधित्व करते का, हे तपासणे.

परीक्षेचा निकाल एखाद्या विशिष्ट निकषाशी (criterion) किती जुळतो हे तपासणे.

• a) समवर्ती सप्रमाणता (Concurrent Validity): परीक्षा आणि निकष एकाच वेळी मोजले जातात.
• b) भविष्यसूचक सप्रमाणता (Predictive Validity): परीक्षा भविष्यातील कामगिरीचा अंदाज वर्तवते का हे तपासणे.

परीक्षा विशिष्ट सैद्धांतिक konstrukt (construct) मोजते का हे तपासणे. हे तपासण्यासाठी अनेक पद्धती वापरल्या जातात, जसे की गट तुलना (group comparisons) आणि घटक विश्लेषण (factor analysis).