शेती
शेतीच्या विकासातील मुख्य अडचणी काय आहेत?
2 उत्तरे
2
answers
शेतीच्या विकासातील मुख्य अडचणी काय आहेत?
2
Answer link
शेतीच्या विकासातील मुख्य अडचणी:
1. लहान आणि तुकडेबंदी जमिनी: भारतातील बहुतेक शेतकऱ्यांकडे लहान आणि तुकडेबंदी जमिनी आहेत. यामुळे आधुनिक शेती तंत्रज्ञान आणि यंत्रसामग्रीचा वापर करणे अवघड होते.
2. पाण्याची कमतरता: भारतातील बहुतेक भागात पाऊसावर आधारित शेती केली जाते. यामुळे पाण्याची कमतरता ही शेतीच्या विकासातील एक प्रमुख अडचण आहे.
3. कर्ज आणि व्याज: शेतकऱ्यांना कर्ज आणि व्याजाचा बोजा हाताळणे अवघड जाते. यामुळे त्यांची आर्थिक स्थिती वाईट होते आणि ते कर्जच्या विळख्यात अडकतात.
4. बाजारपेठेतील अस्थिरता: शेतमालाच्या किमती बाजारपेठेतील मागणीनुसार बदलत असतात. यामुळे शेतकऱ्यांना योग्य भाव मिळणे कठीण होते.
5. नैसर्गिक आपत्ती: पूर, दुष्काळ, वादळे आणि रोग यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तीमुळे शेतीचे नुकसान होते आणि शेतकऱ्यांचे नुकसान होते.
6. शिक्षण आणि प्रशिक्षणाचा अभाव: अनेक शेतकऱ्यांकडे शिक्षण आणि प्रशिक्षणाचा अभाव असल्यामुळे ते आधुनिक शेती तंत्रज्ञान आणि पद्धतींचा वापर करू शकत नाहीत.
7. सरकारी धोरणांचा अभाव: शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी आणि शेतीच्या विकासासाठी योग्य सरकारी धोरणांचा अभाव आहे.
8. मजुरांची कमतरता: शेतीसाठी मजुरांची कमतरता ही एक मोठी समस्या आहे.
9. तंत्रज्ञानाचा अभाव: अनेक शेतकऱ्यांना आधुनिक शेती तंत्रज्ञान आणि यंत्रसामग्रीचा वापर करणे अवघड जाते.
10. हवामान बदल: हवामान बदलामुळे शेतीवर नकारात्मक परिणाम होत आहे.
उपाययोजना:
लहान आणि तुकडेबंदी जमिनींचे एकत्रीकरण
पाण्याचा काटकसरीने वापर
कर्जमाफी आणि व्याजदर कमी करणे
बाजारपेठेतील अस्थिरता कमी करणे
नैसर्गिक आपत्तींपासून बचाव करण्याचे उपाययोजना
शेतकऱ्यांसाठी शिक्षण आणि प्रशिक्षणाची सुविधा उपलब्ध करून देणे
शेतकऱ्यांना मदत करणारी आणि शेतीच्या विकासासाठी योग्य सरकारी धोरणे तयार करणे
मजुरांची कमतरता दूर करण्यासाठी उपाययोजना
तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे
हवामान बदलाच्या परिणामांपासून बचाव करण्याचे उपाययोजना
या अडचणींवर मात करण्यासाठी आणि शेतीचा विकास करण्यासाठी सरकार, शेतकरी आणि इतर संस्थांनी एकत्रित प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.
0
Answer link
शेतीच्या विकासातील मुख्य अडचणी खालीलप्रमाणे आहेत:
1. नैसर्गिक अडचणी:
2. पायाभूत सुविधांचा अभाव:
3. आर्थिक अडचणी:
4. तंत्रज्ञानाचा अभाव:
5. सामाजिक आणि राजकीय अडचणी:
- हवामानाची अनिश्चितता: अनियमित पाऊस, दुष्काळ आणि अतिवृष्टी यांसारख्या हवामानातील बदलांमुळे शेतीचे मोठे नुकसान होते.
- नैसर्गिक आपत्ती: पूर, वादळे, गारपीट आणि भूस्खलन यांसारख्या नैसर्गिक आपत्त्यांमुळे पिकांचे नुकसान होते.
- जमिनीची धूप: जमिनीची धूप झाल्यामुळे जमिनीची सुपीकता कमी होते, त्यामुळे उत्पादनात घट होते.
- सिंचनाचा अभाव: भारतातील अनेक भागांमध्ये सिंचनाच्या सुविधांची कमतरता आहे, त्यामुळे शेती पावसावर अवलंबून असते.
- अपुरी वीज: ग्रामीण भागात विजेची अनियमितता असते, त्यामुळे सिंचन आणि इतर कामांमध्ये अडथळा येतो.
- वाहतूक आणि साठवणुकीची समस्या: शेतमालाच्या वाहतुकीसाठी चांगल्या रस्त्यांची आणि साठवणुकीसाठी शीतगृहांची (cold storage) कमतरता आहे, त्यामुळे मोठ्या प्रमाणात अन्न वाया जाते.
- गरिबी आणि कर्जबाजारीपणा: अनेक शेतकरी गरीब आहेत आणि त्यांना कर्जासाठी सावकारांवर अवलंबून राहावे लागते, ज्यामुळे ते कर्जबाजारी होतात.
- अपुरे भांडवल: शेतीत सुधारणा करण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे पुरेसे भांडवल नसते.
- बाजारातील अस्थिरता: शेतमालाच्या किमतींमध्ये सतत बदल होत असतात, त्यामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक नुकसान होते.
- आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अभाव: अनेक शेतकऱ्यांना आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाची माहिती नसते, त्यामुळे उत्पादन कमी होते.
- संशोधनाचा अभाव: शेतीमध्ये नवीन संशोधन कमी प्रमाणात होते, त्यामुळे नवीन वाणांचा (varieties) विकासprogram मंदावतो.
- माहितीचा अभाव: शेतकऱ्यांना हवामान, बाजारभाव आणि नवीन तंत्रज्ञान Program बाबत पुरेशी माहिती मिळत नाही.
- जातीयवाद आणि सामाजिक विषमता: ग्रामीण भागात जातीयवाद आणि सामाजिक विषमतेमुळे काही शेतकऱ्यांना समान संधी मिळत नाहीत.
- सरकारी धोरणे: काही सरकारी धोरणे शेतकऱ्यांच्या हितासाठी नसतात, त्यामुळे त्यांना अडचणी येतात.
- जमिनीच्या मालकीचे हक्क: अनेक शेतकऱ्यांकडे जमिनीच्या मालकीचे स्पष्ट हक्क नसल्यामुळे त्यांना कर्ज आणि इतर सुविधा मिळण्यास अडथळे येतात.
या अडचणींवर मात करण्यासाठी सरकार आणि शेतकऱ्यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.