टोच नकाशा (Touch Map) हा एक प्रकारचा नकाशा आहे जो अंध व्यक्ती किंवा दृष्टी बाधित व्यक्तींना स्पर्श करून माहिती मिळवण्यासाठी तयार केला जातो.

टोच नकाशाची काही वैशिष्ट्ये:

• उभारलेल्या रेषा आणि चिन्हे: या नकाशावर शहरे, रस्ते, नद्या आणि इतर भौगोलिक घटक दर्शवण्यासाठी स्पर्श करता येतील अशा raised lines (उभारलेल्या रेषा) आणि चिन्हे वापरली जातात.
• ब्रेल लिपी: नकाशावरील माहिती ब्रेल लिपीत दिलेली असते, ज्यामुळे अंध व्यक्ती अक्षरे वाचून ठिकाणांची नावे आणि इतर माहिती समजू शकतात.
• विविध साहित्य: हे नकाशे जाड कागद, प्लास्टिक किंवा इतर टिकाऊ Material (साहित्या) पासून बनवले जातात, जेणेकरून ते वारंवार वापरले जाऊ शकतात.

टोच नकाशाचे फायदे:

• दृष्टी बाधित लोकांसाठी उपयुक्त: हे नकाशे अंध व्यक्तींना त्यांच्या आजूबाजूच्या परिसराची आणि जगाची माहिती मिळवण्यास मदत करतात.
• स्वतंत्रपणे फिरण्यास मदत: टोच नकाशामुळे अंध व्यक्तींना सार्वजनिक ठिकाणी मार्गदर्शन मिळण्यास आणि स्वतंत्रपणे फिरण्यास मदत होते.
• शैक्षणिक महत्त्व: हे नकाशे शिक्षण क्षेत्रात भूगोल आणि सामाजिक अभ्यासक्रमांमध्ये उपयुक्त ठरतात.

उदाहरण:

समजा, एखाद्या शहराचा टोच नकाशा तयार केला असेल, तर त्यामध्ये महत्त्वाचे रस्ते, Buildings (इमारती), Park (उद्याने) आणि नद्या raised lines (उभारलेल्या रेषा) द्वारे दर्शविल्या जातात. महत्वाच्या ठिकाणांची नावे ब्रेल लिपीत दिलेली असतात, ज्यामुळे अंध व्यक्तींना स्पर्श करून त्या ठिकाणांची माहिती मिळते.