अर्न्स्ट क्रेश्मर (Ernst Kretschmer) या जर्मन मनोवैज्ञानिकाने व्यक्तिमत्त्वाचा एक सिद्धांत मांडला आहे, जो शारीरिक रचना आणि व्यक्तिमत्त्वाचे प्रकार यांच्यातील संबंधावर आधारित आहे. त्यांनी रुग्णांच्या निरीक्षणांवरून काही निष्कर्ष काढले, जे खालीलप्रमाणे आहेत:

शारीरिक प्रकार आणि संबंधित व्यक्तिमत्त्व गुणधर्म:

1. लठ्ठ / गोल (Pyknic):
   • शारीरिक रचना: हे लोक जाडसर आणि लठ्ठ असतात, त्यांची मान जाड असते आणि छाती गोल असते.
   • व्यक्तिमत्त्व: हे सामाजिक, आनंदी आणि आरामदायक स्वभावाचे असतात. त्यांना लोकांमध्ये मिसळायला आणि मजा करायला आवडते. क्रेश्मर यांनी या व्यक्तिमत्त्वाला 'सायक्लोथाईम' (Cyclothyme) म्हटले आहे, ज्यात ते मनमोकळे आणि उत्साही असतात, पण कधीकधी निराश आणि उदास सुद्धा होऊ शकतात.
2. कृश / उंच (Asthenic/Leptosomic):
   • शारीरिक रचना: हे लोक उंच आणि पातळ असतात, त्यांचे खांदे निमुळते आणि छाती सपाट असते.
   • व्यक्तिमत्त्व: हे शांत, अंतर्मुख आणि गंभीर स्वभावाचे असतात. त्यांना एकटे राहायला आवडते आणि ते विचारशील असतात. क्रेश्मर यांनी या व्यक्तिमत्त्वाला ' स्किझोथाईम' (Schizothyme) म्हटले आहे, ज्यात ते लाजाळू आणि संवेदनशील असू शकतात.
3. ॲथलेटिक (Athletic):
   • शारीरिक रचना: हे लोक मजबूत बांध्याचे आणि चांगले शरीरयष्टी असलेले असतात. त्यांचे स्नायू विकसित झालेले असतात.
   • व्यक्तिमत्त्व: हे उत्साही, दृढनिश्चयी आणि साहसी असतात. ते नेतृत्व करण्यास आणि शारीरिकActivities मध्ये भाग घेण्यास आवडतात.

क्रेश्मरने या सिद्धांताद्वारे शारीरिक रचना आणि व्यक्तिमत्त्व यांच्यातील संबंध दर्शवण्याचा प्रयत्न केला. अर्थात, हा सिद्धांत काहीसा simplification करणारा आहे आणि यावर टीकाही झाली आहे, कारण प्रत्येक व्यक्तीला एका विशिष्ट प्रकारात बसवणे शक्य नसते. तरीही, व्यक्तिमत्त्वाचा अभ्यास करण्यासाठी हा एक महत्त्वाचा दृष्टिकोन आहे.

टीप: क्रेश्मरचा हा सिद्धांत केवळ निरीक्षणांवर आधारित आहे आणि तो पूर्णपणे अचूक नाही. व्यक्तिमत्त्व अनेक घटकांनी प्रभावित होते, ज्यात आनुवंशिकता, सामाजिक आणि पर्यावरणीय घटक यांचा समावेश असतो.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• Simply Psychology - Personality Theories
• Britannica - The study of personality