समजा तुम्ही पृथ्वीवर आहात आणि तुमचे वस्तुमान 50 किलो आहे. तर तुमचे वजन (weight) 50 x 9.80 = 490N (490 न्यूटन) होईल. इथे 9.80 हा पृथ्वीचा गुरुत्वाकर्षण बल आहे. म्हणजेच तुम्हाला जमीनवर स्थिर ठेवण्यासाठी पृथ्वी 490न एवढे बल लावतेय. पण तुम्ही जर चंद्रावर आहात तर 50 x 1.62 = 81N एवढे बल चंद्र लावेल. अर्थात तुम्ही पृथ्वीवर जेवढे वजनाचे आहात त्यापेक्षा अत्यंत कमी वजन तुमचे चंद्रावर असेल. आणि समजा तुम्ही पूर्ण स्पेसमध्ये आहात जिथे पूर्णपणे गुरुत्वाकर्षण नाहीये तर तुमचे वजन 50 x 0 = 0N असेल आणि तुम्ही तरंगत असाल.

म्हणून फरक लक्षात घ्या.

1. वस्तुमान (mass) कधीही बदलत नाही. तुमचं खरखूर वजन तुमचं body mass असतं. त्याला किलोमध्ये मोजतात.

2. तुमचं वजन (weight) जागेनुसार बदलत. अगदी उंचावर किंवा खाली गेले असतात गुरुत्वाकर्षण कमी जास्त होते आणि त्यामुळे तुमच्या शरीरावर पडणारे बलसुद्धा बदलते. तुमचं weight एक फोर्स आहे ज्याला न्यूटन(N) मध्ये मोजतात.

समजलं? 🥰🥰

वजन आणि वस्तुमान ह्या दोन भौतिक राशी आहेत आणि त्या बऱ्याच वेळा आपण एकच समजतो, पण त्यामध्ये काही मूलभूत फरक आहेत. ते खालीलप्रमाणे:

वस्तुमान (Mass):

• वस्तुमान म्हणजे एखाद्या वस्तूमध्ये असलेल्या द्रव्याचे प्रमाण.
• वस्तुमान हे वस्तूच्या जडत्वाचे (Inertia) माप आहे. जडत्व म्हणजे वस्तू आपल्या गतीतील बदलाला विरोध करते.
• वस्तुमान एक स्थिर राशी आहे आणि ते स्थळानुसार बदलत नाही.
• वस्तूचे वस्तुमान आपण कोणत्या ठिकाणी आहोत यावर अवलंबून नसते.
• वस्तुमानाचे SI एकक किलोग्राम (kg) आहे.

वजन (Weight):

• वजन म्हणजे पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे वस्तूवर असलेले बल.
• वजन हे वस्तुमानावर आणि गुरुत्वाकर्षणावर अवलंबून असते.
• वजन स्थळानुसार बदलते कारण गुरुत्वाकर्षण बदलते.
• उदाहरणार्थ, चंद्रावर वजन पृथ्वीच्या वजनाच्या सुमारे 1/6 असते, कारण चंद्रावरील गुरुत्वाकर्षण पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणाच्या 1/6 आहे.
• वजनाचे SI एकक न्यूटन (N) आहे.

उदाहरण:

एखाद्या व्यक्तीचे वस्तुमान पृथ्वीवर 60 kg आहे, तर चंद्रावरही ते 60 kg च राहील. पण पृथ्वीवर त्याचे वजन जर 588 N असेल, तर चंद्रावर ते 98 N होईल.

निष्कर्ष:

वजन आणि वस्तुमान ह्या दोन वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत. वस्तुमान हे वस्तूमध्ये असलेल्या द्रव्याचे प्रमाण आहे, तर वजन हे गुरुत्वाकर्षणामुळे वस्तूवर असलेले बल आहे.