राज्यपालाचे पद आणि राज्याच्या कार्यकारी मंडळामध्ये त्यांची भूमिका:

राज्यपाल हे राज्याचे नाममात्र प्रमुख असतात, तर मुख्यमंत्री हे राज्याचे वास्तविक प्रमुख असतात. राज्यपालाचे पद हे भारतीय राज्यघटनेने तयार केलेले एक महत्त्वपूर्ण पद आहे. ते राज्याच्या कार्यकारी मंडळाचा भाग असतात आणि त्यांची भूमिका खालीलप्रमाणे असते:

1. राज्याच्या कार्यकारी प्रमुख: राज्यपाल हे राज्याचे कार्यकारी प्रमुख असतात. ते राज्याच्या प्रशासनाचे प्रमुख असतात, परंतु ते मुख्यमंत्र्यांच्या सल्ल्यानुसार कार्य करतात.
2. नियुक्तीचा अधिकार: राज्यपालांना मुख्यमंत्री आणि त्यांच्या मंत्रिमंडळातील सदस्यांची नियुक्ती करण्याचा अधिकार असतो. तसेच, ते राज्याच्या उच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशांची नियुक्ती राष्ट्रपतींच्या सल्ल्यानुसार करतात.
3. कायदेविषयक अधिकार: राज्यपालांना राज्याच्या विधानमंडळाने मंजूर केलेले विधेयक कायद्यात रूपांतरित करण्यासाठी मंजुरी देण्याचा अधिकार असतो.
4. अध्यादेश काढण्याचा अधिकार: राज्य विधानमंडळ जेव्हा Session मध्ये नसेल, तेव्हा राज्यपाल अध्यादेश काढू शकतात, जे कायद्याच्या बरोबरीचे असतात.
5. राष्ट्रपतींना अहवाल: राज्यपाल वेळोवेळी राज्याच्या स्थितीबाबत राष्ट्रपतींना अहवाल पाठवतात.
6. घटनात्मक प्रमुख: राज्यपाल हे राज्याचे घटनात्मक प्रमुख म्हणून कार्य करतात आणि राज्याची घटनात्मक व्यवस्था राखण्याची जबाबदारी त्यांची असते.

राज्याच्या कार्यकारी मंडळाचा प्रमुख म्हणून भूमिका:

• राज्यपालांना राज्याच्या कारभारात सक्रिय भूमिका घेण्याचा अधिकार असतो, परंतु ते सहसा मुख्यमंत्र्यांच्या सल्ल्यानुसारच कार्य करतात.
• जर राज्यामध्ये राजकीय अस्थिरता निर्माण झाली, तर राज्यपाल आपल्या विवेकानुसार निर्णय घेऊ शकतात.
• ते राज्याच्या विद्यापीठांचे कुलपती (Chancellor) म्हणूनही काम करतात.

अधिक माहितीसाठी:

• महाराष्ट्र राजभवन - नियम व अधिकार (PDF)