FIR (First Information Report):

• FIR म्हणजे प्रथम माहिती अहवाल. जेव्हा एखादा cognizable (संज्ञेय) गुन्हा घडतो, तेव्हा पोलिसांना त्याबद्दल माहिती दिली जाते. पोलिस स्टेशनमध्ये ही माहिती लेखी स्वरूपात नोंदवली जाते, त्याला FIR म्हणतात.

• CRPC (Code of Criminal Procedure) च्या कलम 154 नुसार, FIR नोंदवणे अनिवार्य आहे.

• FIR मध्ये गुन्ह्याची माहिती, घटनास्थळ, वेळ आणि तक्रारदाराचे नाव इत्यादी तपशील असतात.

• FIR दाखल झाल्यानंतर, पोलिस गुन्ह्याचा तपास सुरू करू शकतात.

NC (Non-Cognizable Offense):

• NC म्हणजे Non-Cognizable Offense, म्हणजेच असंज्ञेय गुन्हा. हे असे गुन्हे असतात ज्यात पोलिस वॉरंटशिवाय आरोपीला अटक करू शकत नाहीत.

• CRPC च्या कलम 155 नुसार, NC गुन्ह्याची माहिती पोलिस स्टेशनमध्ये नोंदवली जाते.

• अशा गुन्ह्यांमध्ये, पोलिसांना कोर्टाच्या आदेशानंतरच तपास सुरू करता येतो.

• NC गुन्ह्यांमध्ये मारामारी, शिवीगाळ, धमकी देणे यांसारख्या कमी गंभीर गुन्ह्यांचा समावेश होतो.

FIR आणि NC मधील फरक:

• FIR गंभीर गुन्ह्यांसाठी (cognizable offenses) दाखल केली जाते, ज्यात पोलिस वॉरंटशिवाय अटक करू शकतात.

• NC कमी गंभीर गुन्ह्यांसाठी (non-cognizable offenses) दाखल केली जाते, ज्यात अटकेसाठी वॉरंट आवश्यक असते.

अधिक माहितीसाठी:

• महाराष्ट्र पोलिस - प्रथम माहिती अहवाल (First Information Report): https://www.mahapolice.gov.in/what-is-fir/

• Legal Window - Difference between Cognizable and Non-Cognizable Offenses: https://legalwindow.in/difference-between-cognizable-and-non-cognizable-offenses/