मृदा निर्मिती

मृदा (माती) तयार होण्याची प्रक्रिया अनेक घटकांवर अवलंबून असते. त्यापैकी काही प्रमुख घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

• मूळ खडक (Parent Rock): मृदेचा प्रकार मूळ खडकावर अवलंबून असतो. खडक कोणत्या प्रकारचा आहे (उदा. ग्रॅनाईट, चुनखडी, वालुकाश्म) यानुसार मृदेची रासायनिक आणि भौतिक रचना ठरते.

  स्रोत: विकिपीडिया

• हवामान (Climate): तापमान आणि पर्जन्याचे प्रमाण मृदा निर्मितीवर परिणाम करतात. जास्त तापमान आणि पाऊस रासायनिक अपक्षयास (chemical weathering) मदत करतात, ज्यामुळे खडक लवकर तुटतात आणि माती तयार होते.

  स्रोत: NIOS

• जैविक घटक (Biological Factors): वनस्पती आणि सूक्ष्मजीव यांच्यामुळे मृदेमध्ये सेंद्रिय पदार्थ (organic matter) मिसळतात. वनस्पतींची मुळे खडक फोडतात, तर सूक्ष्मजीव सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करतात, ज्यामुळे मृदा सुपीक बनते.

  स्रोत: agri.karnataka.gov.in

• topographic घटक: जमिनीचा उतार मृदेच्या निर्मितीवर परिणाम करतो. तीव्र उतारावर मृदा तयार होण्याची गती कमी असते, कारण माती वाहून जाते, तर सपाट जमिनीवर मृदा स्थिर राहते आणि तयार होते.
• वेळ (Time): मृदा एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे आणि तिला तयार होण्यासाठी खूप वेळ लागतो. हजारो वर्षांच्या प्रक्रियेनंतर परिपूर्ण मृदा तयार होते.