प्राणी
मधमाशीच्या दृष्टीची काही वैशिष्ट्ये:
- संयुक्त डोळे: मधमाशीला दोन मोठे संयुक्त डोळे असतात. प्रत्येक डोळा लहान-लहान भागांनी बनलेला असतो, ज्यामुळे तिला वेगवेगळ्या दिशांना एकाच वेळी पाहता येते.
- रंग ओळखण्याची क्षमता: मधमाशीला अल्ट्राव्हायोलेट (ultraviolet) रंग दिसतो, जो माणसांना दिसत नाही. त्यामुळे फुलांमधील परागकण शोधायला त्यांना मदत होते.
- ध्रुवीकरण दृष्टी (Polarization vision): मधमाशी ध्रुवीकरण झालेले प्रकाश पाहू शकते, ज्यामुळे तिला दिशा शोधायला मदत होते, खासकरून जेव्हा सूर्य ढगांमागे असतो.
- हलण्याची जाणीव: मधमाशीला गती लगेच समजते. त्यामुळे ती फुलांवर लवकर पोहोचू शकते.
निष्कर्ष: मधमाशीची दृष्टी माणसांपेक्षा वेगळी असते. ती तीक्ष्ण न होता, तिच्या गरजा पूर्ण करणारी असते.
उत्तर: डायनासोरचे हात आखूड असण्याची अनेक कारणे आहेत, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे:
-
शिकार करण्याची पद्धत: काही शास्त्रज्ञांच्या मते, डायनासोरचे मोठे आणि शक्तिशाली जबडे तसेच त्यांची शिकार करण्याची पद्धत यामुळे त्यांच्या हातांचा वापर कमी झाला. त्यामुळे उत्क्रांतीमध्ये त्यांचे हात लहान झाले.
-
संतुलन: Tyrannosaurus Rex सारख्या डायनासोरचे डोके मोठे असल्यामुळे शरीराचा समतोल राखण्यासाठी त्यांचे हात लहान असणे आवश्यक होते.
-
मांसपेशी: काही डायनासोरच्या लहान हातात मोठ्या मांसपेशी होत्या, ज्यामुळे ते मजबूत होते. त्यामुळे ते कदाचित शिकार पकडण्यासाठी किंवा इतर कामांसाठी उपयोगी ठरत असतील.
-
उत्क्रांती: डायनासोरच्या पूर्वजांचे हात मोठे होते, पण कालांतराने त्यांच्या जीवनशैलीनुसार त्यांच्यात बदल होत गेले आणि त्यांचे हात लहान झाले.
याव्यतिरिक्त, काही संशोधनानुसार, डायनासोरचे हात लहान असण्याचे कारण म्हणजे त्यांचे मोठे डोके आणि जबडे. त्यांना भक्ष पकडण्यासाठी किंवा फाडण्यासाठी हातांपेक्षा मोठ्या डोक्याचा आणि जबड्यांचा अधिक उपयोग होत असे. त्यामुळे, उत्क्रांतीमध्ये त्यांच्या हातांचा आकार कमी होत गेला.
संदर्भ:
टीप: डायनासोरच्या हातांविषयी अजूनही संशोधन चालू आहे आणि नवीन माहिती समोर येत आहे.
असा प्राणी चींटी (Chitti) आहे, जी जन्मापासून ते मृत्यूपर्यंत झोपत नाही.
चींटी हा एक सामाजिक कीटक आहे आणि तो वसाहतीमध्ये राहतो. या वसाहतीमध्ये काम करण्यासाठी वेगवेगळ्या प्रकारच्या चींट्या असतात. काही चींट्या अन्न गोळा करतात, काही वसाहतीची सुरक्षा करतात, तर काही राणी चींटीची काळजी घेतात. या कामांमध्ये चींटी सतत व्यस्त असते आणि त्यामुळे तिला झोपायला वेळ मिळत नाही.
चींटीच्या झोप न घेण्यामागे आणखी एक कारण म्हणजे तिची शारीरिक रचना. चींटीला झोपण्यासाठी आवश्यक असलेले अवयव तिच्या शरीरात विकसित झालेले नसतात.
टीप: काही संशोधनानुसार, चींटी विश्रांती घेते, परंतु ती झोप नाही.
महाराष्ट्रातील ५ राष्ट्रीय उद्याने
१. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (Tadoba Andhari Tiger Reserve)
स्थळ: चंद्रपूर जिल्हा, विदर्भ विभाग
जिल्हा: चंद्रपूर
मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, रानकुत्रा, जंगली मांजर, सांबर, चितळ, विविध प्रकारचे साप, पक्षी आणि फुलपाखरे.
वनस्पती: हे उद्यान मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडीच्या जंगलाने व्यापलेले आहे. साग, बांबू, ऐन, अर्जुन आणि मोह यांसारख्या वृक्षांची येथे विपुलता आहे.
वैशिष्ट्ये: ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प हा महाराष्ट्रातील सर्वात जुना आणि मोठा राष्ट्रीय उद्यान आहे. हे वाघांसाठी प्रसिद्ध आहे. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (Tadoba Andhari Tiger Reserve)
२. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)
स्थळ: मुंबई शहर
जिल्हा: मुंबई उपनगर आणि ठाणे
मुख्य प्राणी: बिबट्या, हरीण, सांबर, भेकर, वानर, विविध प्रकारचे पक्षी, फुलपाखरे आणि सरपटणारे प्राणी.
वनस्पती: हे उद्यान विविध प्रकारच्या वनस्पतींनी समृद्ध आहे. यात सदाहरित व निम-सदाहरित वनांचा समावेश आहे. साग, खैर, आणि शिसम यांसारख्या वृक्षांच्या प्रजाती आढळतात.
वैशिष्ट्ये: संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान हे जगातील सर्वात जास्त भेट दिलेल्या उद्यानांपैकी एक आहे. हे उद्यान मुंबई शहराच्या अगदी जवळ आहे. कान्हेरी लेणी (Kanheri caves) येथे आहेत. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)
३. चांदोली राष्ट्रीय उद्यान (Chandoli National Park)
स्थळ: सह्याद्री पर्वत रांग
जिल्हा: सांगली, सातारा, कोल्हापूर, रत्नागिरी
मुख्य प्राणी: बिबट्या, वाघ, गवा, सांबर, भेकर, रानडुक्कर, विविध प्रकारचे पक्षी आणि सरपटणारे प्राणी.
वनस्पती: चांदोलीमध्ये उष्णकटिबंधीय सदाहरित आणि अर्ध-सदाहरित प्रकारचे वन आहे. येथे जांभूळ, हिरडा, बेहडा, साग आणि इतर अनेक औषधी वनस्पती आढळतात.
वैशिष्ट्ये: चांदोली राष्ट्रीय उद्यान हे सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे. हे पश्चिम घाटातील जैवविविधता (Biodiversity) जपते. चांदोली राष्ट्रीय उद्यान (Chandoli National Park)
४. गुगामल राष्ट्रीय उद्यान (Gugamal National Park)
स्थळ: अमरावती जिल्हा, विदर्भ
जिल्हा: अमरावती
मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, भेकर, नीलगाय, चौसिंगा, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप.
वनस्पती: गुगामल राष्ट्रीय उद्यान हे मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडी वनांनी व्यापलेले आहे. साग, सालई, ऐन, धावडा, मोह आणि तेंदू यांसारख्या वृक्षांची येथे वाढ होते.
वैशिष्ट्ये: गुगामल राष्ट्रीय उद्यान मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे. हे महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे वन्यजीव संरक्षण क्षेत्र आहे. गुगामल राष्ट्रीय उद्यान (Gugamal National Park)
५. नवेगाव नागझिरा राष्ट्रीय उद्यान (Navegaon Nagzira National Park)
स्थळ: गोंदिया आणि भंडारा जिल्हा, विदर्भ
जिल्हा: गोंदिया
मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, चितळ, कोल्हा, लांडगा, विविध प्रकारचे पक्षी, साप आणि फुलपाखरे.
वनस्पती: या उद्यानात मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडीचे जंगल आहे. साग, बांबू, तेन्दू, पळस, मोह आणि जांभूळ यांसारख्या वृक्षांची येथे वाढ होते.
वैशिष्ट्ये: हे उद्यान नागझिरा वन्यजीव अभयारण्य आणि नवेगाव राष्ट्रीय उद्यान मिळून तयार झाले आहे. नवेगाव नागझिरा राष्ट्रीय उद्यान (Navegaon Nagzira National Park)