उपयोजन
विकासाच्या विविध अवस्था स्पष्ट करून वर्ग अध्यापनात त्याचे उपयोजन कसे करता येईल?
1 उत्तर
1
answers
विकासाच्या विविध अवस्था स्पष्ट करून वर्ग अध्यापनात त्याचे उपयोजन कसे करता येईल?
0
Answer link
विकासाच्या विविध अवस्था:
विकास ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे. व्यक्तीच्या जन्मापासून ते वृद्धावस्थेपर्यंत शारीरिक, मानसिक, भावनिक आणि सामाजिक क्षेत्रात बदल होत असतात. विकासाच्या अवस्थांचा अभ्यास करणे महत्त्वाचे आहे, कारण त्यामुळे शिक्षकांना विद्यार्थ्यांना योग्य मार्गदर्शन करता येते.
विकासाच्या अवस्था:
- शैशवावस्था (Infancy): जन्म ते २ वर्षे. या काळात शारीरिक वाढ झपाट्याने होते. बाळ Rely reflexes (उदाहरणार्थ, चोखणे, पकडणे) दर्शवते. भाषा विकास हळू हळू होतो.
- पूर्व बाल्यावस्था (Early Childhood): २ ते ६ वर्षे. या काळात मुले खेळायला आणि बोलायला शिकतात. त्यांची भाषा आणि सामाजिक कौशल्ये विकसित होतात.
- उत्तर बाल्यावस्था (Middle Childhood): ६ ते १२ वर्षे. या काळात मुले शाळेत जातात आणि नवीन गोष्टी शिकतात. त्यांची बौद्धिक क्षमता वाढते आणि मित्र बनवणे महत्त्वाचे होते.
- किशोरावस्था (Adolescence): १२ ते १८ वर्षे. हा विकासाचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. या काळात मुलांमध्ये शारीरिक आणि मानसिक बदल होतात. ते स्वतःच्या ओळखीचा शोध घेण्याचा प्रयत्न करतात.
- प्रौढावस्था (Adulthood): १८ वर्षांनंतर ते वृद्धावस्था पर्यंत. या काळात व्यक्ती शिक्षण, नोकरी आणि कुटुंबावर लक्ष केंद्रित करतात.
वर्ग अध्यापनात उपयोजन:
- शैशवावस्था: या वयात मुलांना खेळणी आणि चित्रे वापरून शिकवावे. त्यांच्या शारीरिक हालचालींना प्रोत्साहन द्यावे.
- पूर्व बाल्यावस्था: या वयात मुलांना गोष्टी सांगून आणि खेळ खेळून शिकवावे. त्यांना प्रश्न विचारण्याची आणि उत्तरे देण्याची संधी द्यावी.
- उत्तर बाल्यावस्था: या वयात मुलांना गटकार्य आणि प्रकल्प देऊन शिकवावे. त्यांच्यातील नेतृत्व गुणांना वाव द्यावा.
- किशोरावस्था: या वयात मुलांना चर्चा आणि वादविवाद मध्ये सहभागी करावे. त्यांना त्यांच्या समस्यांवर विचार करण्यास प्रवृत्त करावे.
शिक्षकांनी प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या विकासाच्या अवस्थेनुसार त्यांच्या गरजा ओळखून अध्यापन पद्धतीचा वापर करणे आवश्यक आहे.
अधिक माहितीसाठी, आपण बाल विकास (Child Development) या विषयावरील पुस्तके आणि शैक्षणिक संकेतस्थळे (Educational websites) पाहू शकता.