व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो भारतीय सेनेचा लष्करप्रमुख (कमाण्डर-इन-चीफ) देखील आहे. राजेन्द्र प्रसाद हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर रामनाथ कोविन्द हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत.

भारताचे राष्ट्रपती

President of India

Emblem of India.svg

भारताचे राष्ट्रचिन्ह

Flag of the President of India (1950–1971).svg

Ram Nath Kovind official portrait.jpg

पदस्थ

रामनाथ कोविंद

२५ जुलै २०१७ पासून

शैली

राष्ट्रपती महोदय

(भारतात)

Honourable President of India

(भारताबाहेर)

निवास

राष्ट्रपती भवन

नियुक्ती कर्ता

इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया

कालावधी

५ वर्ष

निर्मिती

भारताचे संविधान

२६ जानेवारी १९५०

पहिले पदधारक

राजेंद्र प्रसाद

२६ जानेवारी १९५०

वेतन

५,००,००० (प्रति माह)[१]

संकेतस्थळ

President of India

भारताच्या संविधानानुसार राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या लोकसभा व राज्यसभा तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. नवी दिल्लीमधील राष्ट्रपती भवन हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत संविधान उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना पन्तप्रधान आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

इतिहास संपादन करा

१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून स्वातन्त्र्य म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीय संविधान सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.[२] राजेन्द्र प्रसाद यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी राष्ट्राध्यक्ष यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.[३] अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि संविधान (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

यादी संपादन करा

१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.

(*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

# नाव चित्र पदग्रहण पद सोडले उप-राष्ट्रपती टीपा

१ डॉ. राजेंद्र प्रसाद

(१८८४-१९६३) Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg २६ जानेवारी १९५० १३ मे १९६२ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन बिहार राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.[४][५] ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.[६]

२ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन

(१८८८-१९७५) Radhakrishnan.jpg १३ मे १९६२ १३ मे १९६७ डॉ. झाकिर हुसेन डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्ववेत्ते होते.

3 झाकिर हुसेन

(१८९७-१९६९) [ चित्र हवे ] १३ मे १९६७ ३ मे १९६९ वराहगिरी वेंकट गिरी डॉ. हुसेन ह्यांना पद्म विभूषण व भारतरत्न हे पुरस्कार मिळाले होते.

वराहगिरी वेंकट गिरी *

(१८९४-१९८०) [ चित्र हवे ] ३ मे १९६९ २० जुलै १९६९  

मोहम्मद हिदायतुल्ला *

(१९०५-१९९२) [ चित्र हवे ] २० जुलै १९६९ २४ ऑगस्ट १९६९ राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.

४ वराहगिरी वेंकट गिरी

(१८९४-१९८०) Varahagiri Venkata Giri.jpg २४ ऑगस्ट १९६९ २४ ऑगस्ट १९७४ गोपाल स्वरूप पाठक कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती आहेत.

5 फक्रुद्दीन अली अहमद

(१९०५-१९७७) 100 px २४ ऑगस्ट १९७४ ११ फेब्रुवारी १९७७ बी.डी. जत्ती 

बी.डी. जत्ती *

(१९१२-२००२) [ चित्र हवे ] ११ फेब्रुवारी १९७७ २५ जुलै १९७७  

६ नीलम संजीव रेड्डी

(१९१३-१९९६) NeelamSanjeevaReddy.jpg २५ जुलै १९७७ २५ जुलै १९८२ मोहम्मद हिदायतुल्ला 

७ झैल सिंग

(१९१६-१९९४) ZailSingh.jpg २५ जुलै १९८२ २५ जुलै १९८७ रामस्वामी वेंकटरमण १९७२ साली झैल सिंग पंजाबचे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.

८ रामस्वामी वेंकटरमण

(१९१०-२००९) R Venkataraman.jpg २५ जुलै १९८७ २५ जुलै १९९२ शंकरदयाळ शर्मा वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.

९ शंकरदयाळ शर्मा

(१९१८-१९९९) Shankar Dayal Sharma 36.jpg २५ जुलै १९९२ २५ जुलै १९९७ के.आर. नारायणन ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे मध्य प्रदेश राज्याचे मुख्यमंत्री होते.

१० के.आर. नारायणन

(१९२०-२००५) K. R. Narayanan.jpg २५ जुलै १९९७ २५ जुलै २००२ कृष्णकांत 

११ डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम

(जन्म १९३१) Abdulkalam04052007.jpg २५ जुलै २००२ २५ जुलै २००७ भैरोसिंग शेखावत अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.[७] त्यांना देखील भारतरत्न पुरस्कार मिळाला होता.[८][९][१०]

१२ प्रतिभा पाटील

(जन्म १९३४) PratibhaIndia.jpg २५ जुलै २००७ २५ जुलै २०१२ मोहम्मद हमीद अन्सारी राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.

१३ प्रणव मुखर्जी

(जन्म १९३५) Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg २५ जुलै २०१२ २५ जुलै २०१७ मोहम्मद हमीद अन्सारी मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.

१४ रामनाथ कोविंद RamNathKovind.png २५ जुलै २०१७ विद्यमान व्यंकय्या नायडू २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका छोट्याशा गावात झाला.

संदर्भ 

बाह्य दुवे 

शेवटचा बदल ७ महिन्यां पूर्वी Sandesh9822 कडून

RELATED PAGES

भारतीय प्रजासत्ताक दिन

राष्ट्रीय सुट्टीचा दिवस

हरेंद्र कुमार मुखर्जी

भारताच्या राष्ट्रपतींची यादी

इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 3.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे.

गुप्तता नीती वापरण्याच्या अटीडेस्कटॉप