वाचन
सघन वाचनाची काही उद्दिष्ट्ये:
- विषयाची सखोल माहिती मिळवणे.
- लेखकाचा दृष्टिकोन आणि युक्तिवाद समजून घेणे.
- महत्त्वाचे तपशील लक्षात ठेवणे.
- Critical thinking ( Critical thinking ) कौशल्ये विकसित करणे.
सघन वाचनाच्या पायऱ्या:
- उद्देश निश्चित करणे: वाचनाचा उद्देश काय आहे ते ठरवणे.
- निवड करणे: वाचण्यासाठी योग्य मजकूर निवडणे.
- लक्षपूर्वक वाचन: मजकूर लक्षपूर्वक वाचणे आणि महत्त्वाचे मुद्दे अधोरेखित करणे.
- विश्लेषण: वाचलेल्या भागाचे विश्लेषण करणे, नोट्स काढणे आणि सारांश तयार करणे.
- पुनरावलोकन: आपल्या ज्ञानात भर घालण्यासाठी उताऱ्याचे पुनरावलोकन करणे.
सघन वाचनामुळे आकलन क्षमता वाढते आणि विषयाची चांगली समज येते.
अधिक माहितीसाठी काही उपयुक्त स्रोत:
- आवड निर्माण होते: विविध विषयांवरील पुस्तके वाचल्याने वाचनाची आवड वाढते.
- आकलन सुधारते: मोठ्या प्रमाणात वाचन केल्याने आकलन क्षमता सुधारते.
- शब्दसंग्रह वाढतो: नवीन शब्द आणि वाक्यरचना शिकायला मिळतात.
- भाषिक कौशल्ये विकसित होतात: भाषा अधिक प्रभावीपणे वापरण्याची क्षमता येते.
- ज्ञान आणि माहिती मिळते: विविध विषयांवर माहिती उपलब्ध होते.
विचार वाचन, ज्याला 'माइंड रीडिंग' किंवा 'टेलीपॅथी' देखील म्हणतात, म्हणजे एखाद्या व्यक्तीच्या मनातले विचार किंवा भावना थेटपणे जाणण्याची क्षमता.
हे कसे काम करते:
- टेलीपॅथी: ह्यामध्ये एका व्यक्तीच्या मनातले विचार दुसऱ्या व्यक्तीपर्यंत कोणत्याहीknown शारीरिक माध्यमातून पोहोचतात.
- वैज्ञानिक दृष्टिकोन: विज्ञानानुसार, विचार वाचन ही गोष्ट सिद्ध झालेली नाही. मानवी मेंदूतील विचार आणि भावना अत्यंत गुंतागुंतीच्या रासायनिक आणि विद्युत प्रक्रिया आहेत, ज्या थेटपणे दुसऱ्या व्यक्तीपर्यंत पोहोचवणे शक्य नाही.
गैरसमज:
- अनेकदा जादूगार किंवा काही मनोरंजक कार्यक्रम करणारे लोक विचार वाचण्याचा दावा करतात, पण ते केवळ त्यांचे कौशल्य आणि काही युक्त्या वापरून लोकांचे लक्ष वेधून घेतात.
- वैज्ञानिक दृष्ट्या विचार वाचन अजूनही एक काल्पनिक गोष्ट आहे.
निष्कर्ष:
सध्या तरी विचार वाचन हे केवळ कल्पना आणि मनोरंजनाचा भाग आहे. विज्ञानाने याला दुजोरा दिलेला नाही.
आनंद वाचन म्हणजे केवळDefined केलेल्या अभ्यासक्रमावर आधारित पुस्तके वाचण्याऐवजी, स्वतःच्या आवडीची पुस्तके वाचणे, ज्यात वाचकाला आनंद मिळतो.
आनंद वाचनाचे फायदे:
- भाषिक कौशल्ये सुधारतात (vocabulary and language skills improve).
- कल्पनाशक्ती वाढते (imagination improves).
- एकाग्रता वाढते (concentration increases).
- तणाव कमी होतो (stress reduces).
- नवीन गोष्टी शिकायला मिळतात (learn new things).
- शब्दज्ञान (Vocabulary): वाचकाला शब्दांचा अर्थ माहीत असणे आवश्यक आहे. त्यामुळे वाचताना अडथळे येत नाहीत आणि आकलन सुधारते.
- एकाग्रता (Concentration): वाचन करताना चित्त विचलित होऊ नये. यासाठी शांत ठिकाणी वाचन करावे.
- गती (Speed): सुरुवातीला हळू वाचले तरी हळूहळू वाचनाची गती वाढवावी.
- आकलन (Comprehension): वाचलेल्या भागाचा अर्थ समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. फक्त वाचून न थांबता, काय वाचले ते समजून घ्या.
- intonation (आरोह अवरोह): वाचताना विरामचिन्हे (punctuation marks) आणि वाक्यरचना यानुसार आवाजात बदल करणे.
- नियमित सराव (Regular practice): नियमित वाचन केल्याने आकलन सुधारते आणि गती वाढते.
- योग्य साहित्य निवडणे: आवडीचे आणि सोपे साहित्य निवडावे, ज्यामुळे वाचनात रुची निर्माण होते.
मूक वाचन हे एक कौशल्य आहे, जे सरावाने सुधारता येते.
1. एकाग्रता: वाचन करताना वाचकाचे मन एकाग्र असावे. आजूबाजूच्या distractions पासून दूर राहावे.
2. आकलन: वाचलेल्या भागाचा अर्थ समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. आकलन सुधारण्यासाठी वाक्यरचना आणि शब्दांकडे लक्ष द्यावे.
3. गती: हळूहळू वाचनाची गती वाढवावी. सुरुवातीला कमी गतीने वाचून मग हळूहळू वेग वाढवावा.
4. शब्दसंग्रह: नवीन शब्द आणि त्यांचे अर्थ समजून घ्यावेत. त्यामुळे वाचन अधिक सोपे होते.
5. सराव: नियमित वाचन करणे महत्त्वाचे आहे. रोज ठराविक वेळ वाचनासाठी द्यावा.
6. विचारपूर्वक वाचन: वाचलेल्या भागावर विचार करणे, त्याचे विश्लेषण करणे आवश्यक आहे.
7. मोठ्याने वाचणे टाळा: मनातल्या मनात वाचण्याचा सराव करावा, जेणेकरून लक्ष विचलित होणार नाही.
8. विरामचिन्हे: विरामचिन्हे आणि त्यांचे महत्त्व समजून घेणे आवश्यक आहे. योग्य ठिकाणी थांबावे.
9. आकलन चाचणी: वाचल्यानंतर स्वतःला प्रश्न विचारा आणि आकलन तपासा.
10. आवडत्या विषयांची निवड: आवडत्या विषयांची पुस्तके वाचल्याने वाचनात रुची वाढते.