सिंधुताई सपकाळ, ज्या 'अनाथांची माय' म्हणून ओळखल्या जातात, एक भारतीय सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या. त्यांनी आपले जीवन अनाथ मुलांसाठी समर्पित केले.

संत तुकाराम महाराजांनी आपल्या अभंगवाणीतून गृहस्थाश्रमातील नीती, तत्त्वे, मूल्ये आणि जीवन यांविषयी सखोल मार्गदर्शन केले आहे. त्यांचे विचार आजहीrelevant आहेत.

गृहस्थाश्रमातील नीती (ethics in family life):

• सत्य आणि प्रामाणिकपणा: तुकाराम महाराजांनी नेहमी सत्य बोलण्याची आणि प्रामाणिक राहण्याची शिकवण दिली. त्यांनी सांगितले की गृहस्थाश्रमात माणसाने नेहमी खरे बोलावे आणि आपल्या कामात प्रामाणिक राहावे.

• कर्तव्य: आपल्या कुटुंबाची जबाबदारी योग्य रीतीने पार पाडणे हे प्रत्येक व्यक्तीचे कर्तव्य आहे. तुकारामांनी कुटुंबाच्या गरजा पूर्ण करण्याची आणि त्यांचे पालनपोषण करण्याची महत्त्वाची शिकवण दिली.

• न्याय: कुटुंबातील सदस्यांशी न्यायपूर्ण वागणूक करणे आवश्यक आहे. कोणावरही अन्याय करू नये आणि सर्वांना समान संधी द्यावी, असा संदेश त्यांनी दिला.

तत्त्व (principles):

• प्रेम आणि करुणा: कुटुंबातील सदस्यांवर प्रेम करणे आणि त्यांच्याबद्दल मनात दयाभाव असणे महत्त्वाचे आहे. तुकारामांनी प्रेमळ आणि সহানুভূতিपूर्ण संबंधांना महत्त्व दिले.

• समर्पण: कुटुंबासाठी त्याग करण्याची तयारी दर्शवणे हे गृहस्थाश्रमाचे महत्त्वपूर्ण तत्त्व आहे. आपल्या इच्छा आणि गरजा बाजूला ठेवून कुटुंबाला प्राधान्य देणे हे आवश्यक आहे.

• सहनशीलता: अडचणी आणि समस्यांना धैर्याने तोंड देणे आणि परिस्थितीचा सामना करणे महत्त्वाचे आहे. कुटुंबात सहनशीलतेचे महत्त्व असावे.

मूल्ये (values):

• आदर: कुटुंबातील वडीलधाऱ्या व्यक्तींचा आदर करणे आणि त्यांचे मार्गदर्शन मानणे हे महत्त्वाचे आहे. तसेच, घरातील लहान सदस्यांना योग्य मान देणे आवश्यक आहे.

• एकता: कुटुंबात एकजूट असणे आवश्यक आहे. सर्वांनी मिळून मिसळून राहिले पाहिजे आणि एकमेकांना मदत केली पाहिजे.

• समभाव: सुख आणि दुःख दोन्ही परिस्थितीत समान भावना ठेवणे. कोणत्याही परिस्थितीत खचून न जाता सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवणे.

जीवन (life):

• साधे जीवन: तुकाराम महाराजांनी साधे जीवन जगण्याचा संदेश दिला. त्यांनी अनावश्यक गरजा टाळण्याचा आणि साधेपणाने जीवन जगण्याचा उपदेश केला.

• भक्ती आणि अध्यात्म: गृहस्थाश्रमात राहूनही भक्ती आणि अध्यात्माला महत्त्व देणे. नियमितपणे प्रार्थना करणे, धार्मिक ग्रंथांचे वाचन करणे आणि देवावर श्रद्धा ठेवणे.

• समाजसेवा: आपल्या कुटुंबाची काळजी घेण्यासोबतच समाजासाठी काहीतरी करण्याची भावना ठेवणे. गरीब आणि गरजू लोकांना मदत करणे आणि सामाजिक कार्यात सहभागी होणे.

संत तुकाराम महाराजांच्या अभंगवाणीतून गृहस्थाश्रमातील जीवनाला नीती, तत्त्वे आणि मूल्यांची जोड देऊन आदर्श बनवण्याचा मार्ग मिळतो.

स्वयं' या पाठात साने गुरुजींनी मानवी जीवन विकासासाठी 'स्वयं' किती उपकारक आहे हे विविध उदाहरणांच्या माध्यमातून सांगितले आहे:

1. आत्म-समर्पणाची भावना:

• गुरुजी म्हणतात की मनुष्याने स्वतःला विसरून दुसर्‍यांसाठी जगावे. स्वतःच्या गरजा कमी करून इतरांना मदत करावी.

• ते म्हणतात, "माणूस स्वतःसाठी जगतो तेव्हा तो क्षणिक असतो, पण तो इतरांसाठी जगतो तेव्हा चिरंजीव होतो."

2. निस्वार्थ सेवा:

• माणसाने कोणतीही अपेक्षा न ठेवता इतरांची सेवा करावी. त्यांनी कर्मयोगी बनून आपले काम प्रामाणिकपणे करावे.

• गुरुजी म्हणतात, "जेव्हा तुम्ही दुसऱ्यांसाठी काही करता, तेव्हा तुम्हाला खरा आनंद मिळतो."

3. भूतदया:

• केवळ माणसांवरच नव्हे, तर प्राण्यांवरही दया दाखवावी. प्रत्येक जीवामध्ये ईश्वर आहे, त्यामुळे कोणालाही दुखवू नये.

• "दयाळूपणे वागल्याने जगात प्रेम आणि शांती वाढते," असा संदेश गुरुजींनी दिला आहे.

4. एकतेची भावना:

• सर्व माणसे एक आहेत आणि त्यांनी एकमेकांना मदत केली पाहिजे. कोणताही भेदभाव न करता सर्वांना समानतेने वागवावे.

• गुरुजी म्हणतात, "एकता ही सर्वात मोठी शक्ती आहे. एकजूट होऊन आपण जगाला बदलू शकतो."

5. त्याग आणि समर्पण:

• गरज पडल्यास आपल्या सुखाचा त्याग करून इतरांना मदत करावी. देश आणि समाजासाठी आपले जीवन समर्पित करावे.

• ते म्हणतात, "त्याग केल्याने मोठे यश मिळते आणि आपले जीवन सार्थक होते."

अशा प्रकारे, साने गुरुजींनी 'स्वयं' या पाठातून मानवी जीवनात स्वयं किती महत्त्वाचे आहे हे स्पष्ट केले आहे.

महात्मा ज्योतिराव फुले: जीवन परिचय

उत्तर AI:

आकाशातील ग्रह आणि तारे यांचा मानवी जीवनावर परिणाम होतो की नाही, याबद्दल लोकांमध्ये अनेक मतभेद आहेत. ज्योतिषशास्त्रानुसार, ग्रह आणि तारे यांच्या स्थितीनुसार व्यक्तीच्या आयुष्यात चांगले आणि वाईट बदल घडू शकतात.

तथापि, या दाव्यांना कोणताही वैज्ञानिक आधार नाही. खगोलशास्त्र (Astronomy) आणि विज्ञान या गोष्टींना पुष्टी देत नाही. ग्रह आणि तारे हे केवळ आकाशातील खगोलीय पिंड आहेत आणि त्यांचा मानवी जीवनावर कोणताही थेट परिणाम होत नाही, असे विज्ञान मानते.

या संदर्भात अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• विकिपीडिया
• नासा

अंतिम निर्णय तुमचा आहे की तुम्ही ज्योतिषशास्त्रावर विश्वास ठेवायचा की नाही.

• खगोलशास्त्र: खगोलशास्त्राच्या दृष्टिकोनातून, ग्रह आणि तारे हे आपल्या सौरमालेतील आणि विश्वातील इतर खगोलीय पिंड आहेत. ते आपल्या पृथ्वीच्या वातावरणावर, ऋतूंच्या बदलावर, समुद्राच्या लाटांवर प्रभाव पाडू शकतात. पण, आपल्या दैनंदिन जीवनातील घटनांवर, आपल्या व्यक्तिमत्त्वावर किंवा भविष्यावर त्यांचा थेट प्रभाव पडत नाही.
•  ज्योतिषशास्त्र: ज्योतिषशास्त्रात, ग्रह आणि तारे यांच्या स्थितीचा आपल्या जीवनावर प्रभाव पडतो असे मानले जाते. ज्योतिषींच्या मते, आपल्या जन्माच्या वेळी ग्रह आणि तारे कोणत्या राशीत होते यावरून आपले स्वभाव, गुणवत्ता आणि भविष्य ठरते.