पर्वत
पर्वतावर चढणाऱ्या व्यक्तीला गिर्यारोहक किंवा पर्वतारोही म्हणतात.
इंग्रजीमध्ये: Mountain climber किंवा mountaineer.
हिमालय पर्वताच्या शिखरावर सतत बर्फ असण्याची काही कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
-
समुद्रसपाटीपासून जास्त उंची:
हिमालय पर्वताची उंची खूप जास्त आहे. उंची वाढल्यामुळे वातावरणाचा दाब कमी होतो आणि तापमान घटते. सर्वसाधारणपणे, प्रत्येक 165 मीटर उंचीवर 1°C तापमान कमी होते.
-
अक्षांश:
हिमालय पर्वत उत्तर गोलार्ध्यात आहे. या भागात सूर्याची किरणे तिरकस पडतात, त्यामुळे तापमान कमी असते.
-
बर्फवृष्टी:
हिमालयाच्या उंच भागांमध्ये नियमितपणे बर्फवृष्टी होते. नवीन बर्फ साचल्याने जुन्या बर्फाला वितळायला वेळ मिळत नाही.
-
वाऱ्यांचा प्रभाव:
उंच पर्वतांवर थंड वाऱ्यांचे सतत झोत येत असतात, ज्यामुळे बर्फ टिकून राहतो.
या सर्व कारणांमुळे हिमालयाच्या शिखरावर वर्षभर बर्फ साचलेला असतो.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
सह्याद्री पर्वतावर प्रतिरोध प्रकारचा पाऊस पडतो.
प्रतिरोध पाऊस:
- जेव्हा दमट हवा असलेले वारे पर्वतासारख्या उंच भूभागाला धडकतात, तेव्हा ते वारे उंच जाण्यास भाग पडतात.
- उंचावर गेल्यावर हवा थंड होते आणि त्यातील पाण्याची वाफ घनरूप होते.
- परिणामी, पाऊस पडतो.
- सह्याद्री पर्वताच्या पश्चिम बाजूला भरपूर पाऊस पडतो, कारण तेथे अरबी समुद्रावरून येणारे वारे अडवले जातात.
हा पाऊस सह्याद्री पर्वताच्या पश्चिम उतारावर जास्त पडतो, तर पूर्वेकडील बाजूला पर्जन्यछायेचा प्रदेश तयार होतो, ज्यामुळे पाऊस कमी होतो.
1. उंची (Altitude):
हिमालय पर्वताची उंची खूप जास्त आहे. समुद्रसपाटीपासून जसजसे उंच जावे, तसतसे तापमान घटते. उंच शिखरांवर तापमान नेहमी 0°C ( Celsius) किंवा त्याहून कमी असते. त्यामुळे तेथे बर्फ साठते.
2. अक्षवृत्तीय स्थान (Latitudinal Location):
हिमालय पर्वत पृथ्वीच्या उत्तर गोलार्ध (Northern Hemisphere) मध्ये आहे. या भागात सूर्याची किरणे तिरकी पडतात, त्यामुळे तापमान कमी असते.
3. पर्जन्याचे स्वरूप (Type of Precipitation):
हिमालय पर्वतावर पर्जन्य मुख्यतः बर्फाच्या रूपात पडते. उंची जास्त असल्यामुळे वातावरणातील पाणी गोठून बर्फ बनते आणि ते शिखरांवर साठते.
4. नैसर्गिक रचना (Natural Structure):
हिमालयाच्या पर्वतरांगा नैसर्गिकरित्या अशा आहेत की त्या थंड हवामानाला अडवून ठेवतात. त्यामुळे बर्फ साठण्यास मदत होते.
5. वाऱ्यांचा प्रभाव (Influence of Winds):
हिमालयाच्या उंचीमुळे थंड हवा तेथेच थांबते.
टीप: ही माहिती विविध स्त्रोतांवर आधारित आहे आणि अचूकता सुनिश्चित करण्यासाठी अद्ययावत माहितीचा वापर केला आहे.
नाही, महाराष्ट्राच्या उत्तर दिशेची सीमा दर्शवणारा पर्वत सह्याद्री नाही.
महाराष्ट्राच्या उत्तरेकडील सीमा सातपुडा पर्वतरांगेने दर्शविली जाते.
सह्याद्री पर्वत महाराष्ट्र राज्याच्या पश्चिम बाजूने आहे.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता: