हिंदी भाषा

परिचय:

रचना:

उदय:

विकास:

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:

• विकिपीडिया

1. भाषा म्हणून हिंदी: हिंदी ही एक भाषा आहे जी भारत आणि जगभरात अनेक लोकांद्वारे बोलली जाते. ही भारताच्या अधिकृत भाषांपैकी एक आहे.
2. राष्ट्रीयत्व म्हणून हिंदी: 'हिंदी' हा शब्द कधीकधी भारताच्या नागरिकांसाठी वापरला जातो, विशेषत: त्या लोकांसाठी ज्यांची मातृभाषा हिंदी आहे.
3. संस्कृती म्हणून हिंदी: हिंदी भाषेला एक समृद्ध साहित्य आणि सांस्कृतिक इतिहास आहे. 'हिंदी' हा शब्द भारतीय संस्कृती आणि साहित्याचा संदर्भ देण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो.

उगम:

1. हिंदी भाषा ही इंडो-आर्यन भाषा कुटुंबातील एक भाषा आहे.
2. हिचा उगम संस्कृत भाषेतून झाला आहे.
3. मध्ययुगीन काळात, विविध प्राकृत भाषा आणि अपभ्रंश भाषांमधून हिंदी विकसित झाली.

विकास:

1. सुरुवात: 10 व्या शतकात, 'अपभ्रंश' नावाच्या भाषेतून आधुनिक भारतीय भाषांचा विकास झाला, ज्यात हिंदीचाही समावेश आहे.
2. मध्ययुगीन काळ: या काळात, विशेषतः दिल्ली सल्तनत आणि मुघल साम्राज्याच्या काळात, हिंदी भाषेवर फारसी, अरबी आणि तुर्की भाषांचा प्रभाव पडला.
3. आधुनिक काळ: 19 व्या दशकात हिंदी साहित्यात आधुनिकता आली. अनेक लेखक आणि कवींनी हिंदीला एक नवीन ओळख दिली.
4. स्वातंत्र्योत्तर काळ: 1947 मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, हिंदीला अधिकृत भाषेचा दर्जा मिळाला आणि तिचा विकास झपाट्याने झाला.

आज, हिंदी भारत आणि जगभरातील अनेक लोकांद्वारे बोलली जाते.

वर्णांचे प्रकार:

• स्वर: 11 (अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ए, ऐ, ओ, औ)
• व्यंजन: 33 (क, ख, ग, घ, ङ, च, छ, ज, झ, ञ, ट, ठ, ड, ढ, ण, त, थ, द, ध, न, प, फ, ब, भ, म, य, र, ल, व, श, ष, स, ह)
• अतिरिक्त व्यंजन: 2 (ड़, ढ़)
• संयुक्त व्यंजन: 4 (क्ष, त्र, ज्ञ, श्र)
• अयोगवाह: 2 (अं, अ:)

हिंदी भाषेचा उद्भव आणि विश्लेषण:

उद्भव:

• हिंदी भाषा ही इंडो-आर्यन भाषांच्या कुटुंबातील एक भाषा आहे.
• हिचा उगम संस्कृत भाषेतून झाला आहे.
• मध्ययुगीन काळात, विविध प्राकृत भाषा आणि अपभ्रंशातून हिंदी विकसित झाली.
• 11 व्या शतकात, 'खडी बोली' नावाची एक नवीन साहित्यिक भाषा उदयास आली, जी आधुनिक हिंदीचा आधार बनली.

विश्लेषण:

• व्याकरण: हिंदीचे व्याकरण संस्कृतवर आधारित आहे, परंतु त्यात फारसी आणि अरबी भाषांचेही काही प्रभाव आहेत.
• शब्दसंग्रह: हिंदीमध्ये संस्कृत, फारसी, अरबी, तुर्की आणि इंग्रजी शब्दांचा समावेश आहे.
• लिपी: हिंदी भाषा देवनागरी लिपीत लिहिली जाते, जी डावीकडून उजवीकडे वाचली जाते.
• उपभाषा: हिंदीच्या अनेक उपभाषा आहेत, जसे की भोजपुरी, अवधी, ब्रजभाषा, हरियाणवी, इत्यादी.
• साहित्य: हिंदीमध्ये प्राचीन काळापासून ते आधुनिक काळापर्यंतचे विपुल साहित्य उपलब्ध आहे.

महत्व:

• हिंदी ही भारताची अधिकृत भाषा आहे आणि देशातील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.
• ती जगातील तिसऱ्या क्रमांकाची सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे. Ethnologue
• हिंदी भाषा भारताच्या सांस्कृतिक आणि सामाजिक जीवनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.