मराठी कविता
उत्तम किंवा सर्वोत्कृष्ट मराठी कविता निवडणे व्यक्तिपरत्वे बदलू शकते, कारण आवड आणि निवड वैयक्तिक असते. तरीही, काही प्रसिद्ध आणि महत्त्वाच्या कविता ज्या अनेक लोकांना आवडतात, त्यांची माहिती खालीलप्रमाणे:
काही निवडक कविता आणि कवी:
-
वि. वा. शिरवाडकर:
नटसम्राट (Natsamrat) - ही कविता त्यांच्या नाटकामुळे खूप प्रसिद्ध आहे. -
कुसुमाग्रज:
कणा (Kana) - 'कणा' ही कविता खूप प्रेरणादायी आहे. -
बा. सी. मर्ढेकर:
पिपा मेल्या वाघाची गोष्ट (Pipa Melya Vaghachi Gosht) - ही कविता त्यांच्या खास शैलीसाठी ओळखली जाते. -
इंदिरा संत:
गर्भरेशमी (Garbhareshmi) - त्यांच्या हळुवार आणि संवेदनशील भावनांसाठी ही कविता ओळखली जाते. -
ग. दि. माडगूळकर:
वेड्या Premaची ही कहाणी (Vedya Prema chi hi kahani) - 'वेड्या Premaची ही कहाणी' खूप प्रसिद्ध आहे. -
नामदेव ढसाळ:
गोलपिठा (Golpitha) - दलित साहित्यातील एक महत्त्वाचे नाव.
या व्यतिरिक्त, तुम्ही स्वतःला आवडणाऱ्या कविता शोधण्यासाठी विविध संकेतस्थळे आणि पुस्तके वापरू शकता.
१९४५ ते १९६० या कालावधीतील मराठी नवकविता आणि नवकथेचे स्वरूप थोडक्यात खालीलप्रमाणे:
मराठी नवकविता:
- नवीनता: या काळात पारंपरिक कवितांपेक्षा वेगळी, नविन विचार आणि रचनाशैली वापरली गेली.
- अनुभव: कवींच्या वैयक्तिक जीवनातील अनुभव, भावना आणि सामाजिक दृष्टीकोन कवितेतून व्यक्त झाले.
- शैली: नवकवितेत प्रतीके, प्रतिमा आणि अलंकारांचा वापर अधिक प्रमाणात केला गेला, ज्यामुळे कविता अधिक अर्थपूर्ण झाली.
- विषय: प्रेम, निसर्ग, समाज आणि राजकारण यांसारख्या विषयांवर कविता रचल्या गेल्या.
- उदाहरण: बा. सी. मर्ढेकर, इंदिरा संत आणि ना. सी. फडके यांच्या कविता.
मराठी नवकथा:
- वास्तवता: नवकथांमध्ये जीवनातील वास्तव परिस्थिती आणि सामान्य माणसांचे प्रश्न मांडले गेले.
- कथानक: कथांची रचना अधिकcompact आणि focused होती.
- पात्रे: कथांमधील पात्रे सामान्य जीवनातील होती, ज्यांच्या समस्या आणि भावनांशी वाचक सहज कनेक्ट होऊ शकले.
- भाषा: नवकथांची भाषा सोपी आणि सहज होती, ज्यामुळे ती अधिक लोकांपर्यंत पोहोचली.
- विषय: सामाजिक समस्या, व्यक्तींमधील संबंध आणि नैतिक मूल्यांवर कथा आधारित होत्या.
- उदाहरण: गंगाधर गाडगीळ, पु. भा. भावे आणि व्यंकटेश माडगूळकर यांच्या कथा.
या काळात नवकविता आणि नवकथा या दोन्ही प्रकारांनी मराठी साहित्यात मोठे बदल घडवले.
'वस्तू' ही कविता ' Terrestrial ' या काव्यसंग्रहातून घेतली आहे.
या कवितेत कवीने निर्जीव वस्तूंना सजीव मानून त्यांच्या भावना व्यक्त केल्या आहेत. वस्तू माणसांना साथ देतात, पण त्या कधीही त्यांची तक्रार करत नाहीत. त्यामुळे माणसांनी वस्तूंची काळजी घ्यावी, असा संदेश कवीने या कवितेतून दिला आहे.
- वस्तूंना माणसांसारखी वागणूक द्यावी.
- वस्तू नि:स्वार्थीपणे माणसांची सेवा करतात.
- वस्तू माणसांना उपयोगी पडतात, त्यामुळे त्यांचे महत्त्व ओळखावे.
- वस्तूंना जपावे, कारण त्या आपल्या सुख-दु:खाच्या साथीदार असतात.
- कवीने निर्जीव वस्तू आणि सजीव माणसे यांच्यातील नाते सुंदरपणे उलगडले आहे.
- सोप्या भाषेत वस्तूंचे महत्त्व सांगितले आहे.
- कवितेत लय आणि गेयता आहे, त्यामुळे ती वाचायला आणि ऐकायला आनंददायी वाटते.
- कवितेची भाषा सोपी आणि सरळ आहे.
- कवीने काही ठिकाणी உருவக आणि उपमा यांसारख्या अलंकारांचा वापर केला आहे, ज्यामुळे कवितेची शोभा वाढली आहे.
- उदाहरणार्थ, 'वस्तू म्हणजेSecond hand' असे म्हटले आहे, यातून वस्तूंचे महत्त्व अधिक स्पष्ट होते.
"वस्तूंना मन नसतं तरीही, त्या तुमच्या भावना समजून घेतात."
या ओळीतून वस्तूंमधील संवेदनशीलता आणि माणसांप्रती असलेली त्यांची निष्ठा दिसून येते. वस्तू आपल्या भावना जशा समजून घेतात, त्याचप्रमाणे आपणही त्यांची काळजी घ्यावी, हे या ओळीतून स्पष्ट होते.
या कवितेतून कवीने वस्तू जतन करण्याचा आणि त्यांचे महत्त्व जाणण्याचा संदेश दिला आहे.
विजेंद्र सिंग यांना कविताचे वेगळेपण २००६ मध्ये, 'इंडियन आयडल' या कार्यक्रमादरम्यान ओळखले.
या कार्यक्रमात कविता यांनी अप्रतिम गायन केले, ज्यामुळे त्यांचे वेगळेपण दिसून आले.